Heterotopyalar İçinde Bir Birey Nasıl Yaşayabilir?

Authors : Şeyma EKİCE

Pages : 466-485

Doi:10.21733/ibad.612544

View : 16 | Download : 18

Publication Date : 2019-10-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Michel Foucault, erken döneminde sosyalist ve varoluşçu düşünceden etkilenerek felsefi altyapısını oluşturmuş ve yaşamın nasıl bilim olarak incelenebileceğine odaklanmıştır. Düşünce tarihinde pek yer edinememiş ‘aşk, cinsellik, suç ve delilik’ gibi konuları filozoftan ziyade adeta bir tarihçi gibi arkeolojik kazıya benzettiği bir düşünüş yöntemiyle detaycılıkla incelemiştir. Foucault, kendisinin icat ettiği ‘sorunsallaştırma’ tekniği ile yeni bir iktidar anlayışı sunmuş, bilgi ve iktidarın çok yakından ilişkili olduğu sonucuna vararak ‘güç/iktidar’ mefhumunu yaratmıştır. Ancak, ortaya koyduğu bu kavramla iktidarın tanımını yapmaya çalışmamış, zaten onun tanımlanamaz oluşuna dikkat çekmiştir. İktidarın ne, kim olduğundan çok iktidar etkilerini ve ilişkilerini sorgulamış; bu ilişkisel ağlar içerisinde kontrol mekanizmalarının nasıl çalıştığını ve özneleri nasıl nesnelleştirdiğini ortaya koymuştur. Foucault’nun topos’a sosyal ve kültürel farklı boyutlar katarak özne ve iktidar kuramlarıyla ilintili geliştirdiği ve ‘gerçekleşen ütopya’ şeklinde tanımladığı ‘Heterotopya’ ise, toplumun kurumsallaşmasında yer alan ötekiliğin gerçek mekanları/uzamlarıdır. Heterotopyalar, öznelerle ve diğer mekanlarla kurdukları ilişkilerle çok fazla çeşitlenirler, dolayısıyla öznelerin nesneleştirilmesiyle alakalı tüm politik, dini, kültürel söylemlerin yaratabileceği ve dönemsel koşullara bağlı da türlerinden bazılarının yok olabileceği ya da yenilerinin eklenebileceği yerler, mekanlar, uzamlardır. ‘Bir birey nasıl yaşayabilir?’ sorusu ekseninde geliştirilen bu çalışmada, Foucault’nun heterotopyayla ilgili tek kapsamlı açıklama yaptığı ‘Of Other Spaces: Utopias and Heterotopias’ adlı makalesi baz alınarak heterotopyanın kuramsal çerçevesi tanıtılacak, heterotopya türleri incelenecek ve yorumlanacaktır.
Keywords : Michel Foucault, Ütopya, Heterotopya, Özne, İktidar