Barselona Sözleşmesi Kapsamında Akdeniz ve Kıyılarının Korunmasında Çevresel İşbirliğinin Önemi

Authors : İmam Bakır KANLI, Nahide Nur FALCIOĞLU

Pages : 117-142

Doi:10.21733/ibad.793183

View : 17 | Download : 13

Publication Date : 2021-03-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Avrupa, Asya ve Afrika kıtalarının kesişim bölgesinde yer alan stratejik önemi haiz olan Akdeniz Havzası, gerek ulaşım modlarının odak merkezinde yer alması sebebiyle ticaret bağlamında, gerek deniz altı enerji potansiyeli ve gerekse insanoğlunun bu havza üzerinde gerçekleştirdiği kirletici faaliyetler nedeniyle küresel gündemdeki yerini hep korumuştur. Havzanın bu çekici yapısı sadece ticaretin gelişmesinde değil aynı zamanda sanayinin de bölgede yoğunlaşmasında önemli rol oynamıştır. Bu yoğunlaşmaların olumsuz sonuçlarından birisi, öncelikle yerel ölçekte kıyıların kirlenmesi, sonrasında ise Akdeniz Havzasını bütünüyle etkileyebilecek bir çevre kirliliği ile karşı karşıya kalması olmuştur. Plansız kentleşme ve sanayileşmeye koşut olarak, deniz taşımacılığı esnasında yaşanan kazaların neden olduğu atıklar ile petrol ve türevlerinin ekosisteme zarar vermesi de havzanın karşı karşıya kaldığı sorunların artmasına, çözüm süreçlerinin zorlaşmasına neden olmaktadır. Böylesine zengin bir sosyo-ekonomik ekosistemi barındıran alanın pek çok ülkeye ev sahipliği yaptığı düşünüldüğünde, çözümlerin de ancak çoklu işbirliği unsurları ile çözülebileceği kaçınılmaz olmaktadır. Bu bağlamda 1976’da imzalanan Barselona Sözleşmesi kirliliğin önlenmesi konusundaki deniz ticaretine ilişkin hususları ele alması açısından son derece önemli adım olmuştur. İşte bu çalışmanın konusu Akdeniz Havzasında yer alan ülkelerin bölge ölçeğinde oluşturacakları inisiyatif ve çalışmaları Barselona Sözleşmesi çerçevesinde ele almasıdır. İklim değişikliğine uyumlu ve yerleşimleri güvenli olan ülkelerin nasıl bir politika inşa etmesi gerektiğine ilişkin öneri sunması, Akdeniz ve kıyılarının korunması konusunda gelecek çalışmalara yön vermesi ve literatürde tamamlayıcı unsur olması çalışmayı önemli kılmaktadır. Bu bağlamda çalışmanın amacı Barselona Sözleşmesi kapsamı içerisinde Akdeniz’in korunmasına yönelik politikaların etkinliğinin analiz edilmesidir. Çalışmada akitin uygulama alanları Akdeniz’de Özel Koruma Alanları ve Biyolojik Çeşitliliğe İlişkin Protokolü çerçevesinde İspanya ve Türkiye ülkeleri özelinde sınırlandırılmıştır. Bu çalışmada nitel araştırma yöntemi benimsenmiş; literatür taraması yapılarak, uluslararası kurum ve kuruluşlarının yayımladığı teknik raporlardan faydalanılmıştır. Çalışmada, elde edilen bulgular üzerinden yapılan değerlendirme ve analiz sonucunda Türkiye’nin Akdeniz Havzasındaki bölgesel çalışmalarda avantajlar sunduğu anlaşılmıştır. Barselona Sözleşmesi'nin hedefleri doğrultusunda güç sağlamasında Türkiye'nin büyük ölçüde yardımlar sağladığı gözlemlenmiştir.
Keywords : Akdeniz, Akdeniz Havzası, Barselona Sözleşmesi, çevre, çevresel işbirliği