Kaide Dışı Kullanımların Kaide Altına Alınması: Nahvî Tevîl

Authors : Şehmus ÜNVERDİ

Pages : 111-131

Doi:10.21733/ibad.890171

View : 23 | Download : 14

Publication Date : 2021-12-01

Article Type : Research Paper

Abstract :Nahiv ilmi, Kur’ân tilaveti sırasında yapılan hatalar başta olmak üzere bazı nedenlerden dolayı ortaya çıkmış ve zaman içerisinde kendine özgü kaideleri olmuştur. Ne var ki anlam, âmil nazariyesi ve kaidelerin kapsayıcı olmaması gibi birtakım nedenlerle bu nahvî kaidelere zahiren de olsa aykırı kullanımlar görülmüştür. Kaide dışı olduğu anlaşılan bu kullanımlar, daha sonra teʾvîl adı verilen işlemle kaide altına alınmaya çalışılmıştır. Bu çalışmada, söz konusu kaideler ile kural dışı kullanımlar arasındaki zahirî aykırılığı gidermek adına nahivcilerin kullandıkları nahvî teʾvîlin mahiyeti üzerinde durulmaktadır. Bu çerçevede nahvî teʾvîlin sözlük ve terim anlamları ile ortaya çıkış nedenleri ele alınmak suretiyle kavramsal çerçevesi ortaya konmaktadır. Öte yandan hicri ikinci asrın ortalarında kullanılmaya başladığı anlaşılan teʾvîl, ancak son dönemlerde tanımlanmıştır. Bu sebeple nahvî teʾvîlin mahiyetini ortaya koyma noktasında daha çok son dönem nahiv kaynaklarından istifade edilmiştir. Nahvî teʾvîlin ortaya çıkış sebepleri ile ilk olarak hangi nahivciler tarafından kullanıldığı konularında ise başta nahiv alanında temel ve kapsamlı ilk eser olarak kabul edilen Sîbeveyh’in (ö. 180/796) el-Kitâb’ı olmak üzere telif edilen nahiv usulü kitaplarına müracaat edilmiştir.
Keywords : Arap Dili, Nahiv, Nahvî Tevîl