Türkçede Kip ve Kipliğe Sözdizimsel-Pragmatik Yaklaşım

Authors : Tai MA

Pages : 70-91

Doi:10.21733/ibad.946656

View : 18 | Download : 11

Publication Date : 2022-08-02

Article Type : Research Paper

Abstract :Geleneksel betimleyici kuramlar, farklı olan kip ve kiplik ulamını tek morfolojik terimde geneller; bu yaklaşım kip ve ardından cümledeki işlev ulamları arasındaki benzerlikleri ihmal eder, bunun yanı sıra kip ve kipliğin çekim ekleri başlığında almaya teşvik eder. Morfoloji, pragmatik ve sözdizimsel yönleri görmezlikten gelir. Kip ve kipliği, cümle çizgisinde gerçekleşmelerine bakarak tartışırken bu hem yaklaşımın eksikliğini hem de pratikliğini açıkça gösterir. Kip daha soyut bir kavramken kiplik daha somut bir kategoridir. Kip ve kipliğin pragmatik yönleriyle ilgili, bağlamı dikkate almadan ve dil dışı değerlendirme olmaksızın kip eklerinin anlamlarını tanımlamak yetersizdir. {-mIş} ve {-sAydI} gibi eklerin anlamlarının kipsel değerlerine göre açıklığa kavuşturulması pragmatik olarak kabul edilmez. Çalışmada kip ve kipliğin basit biçimsel gerçekleşmelerinden ziyade altta yatan uygulamalı özelliklerine odaklanmaktadır. Kip ve kiplik, cümle çizgiselliği üzerinde gerçekleştirildiğinde, sözdizimsel ve pragmatik yönleri öncelikle ilgilenilir ve cümledeki işlev ulamlarına kıyasen kipler tasvir edilir. Kipliksel işaretlerle ilişkilendirilen kipliklerin öbeksel özelliklerini vurgulamak için “tavandan tabana” yaklaşımı tercih edilmiştir.
Keywords : kip, kiplik, morfoloji, sözdizim, pragmatizm