Safahat ve Buhranlarımız Adlı Eserlerin İslamcılık Göstergeleri Bakımından Karşılaştırılması

Authors : Ömer Kurt

Pages : 147-176

Doi:10.21733/ibad.1537681

View : 172 | Download : 87

Publication Date : 2024-12-28

Article Type : Research Paper

Abstract :Osmanlı İmparatorluğu’nun Dağılıp Parçalanma Dönemi’nde içinde bulunulan kötü durumdan çıkış için aydınlar tarafından birçok kurtuluş reçetesi ortaya atılmıştır. Bu reçetelerden birisi de İslâmcılık fikridir. Buna göre birçok milliyeti içinde barındıran devleti bölünmekten kurtaracak yegâne çözüm, Hz. Muhammed’in Veda Hutbesi’nde özellikle vurguladığı İslâm kardeşliği çatısı altında sımsıkı kenetlenmek ve Garp’ın taarruzlarına karşı birlik olmaktır. Bu aydınlar oldukça realist bir bakış açısıyla Adriyatik’ten Çin ve Hindistan’a uzanan geniş coğrafyada İslâm dünyasının içinde bulunduğu geri kalmışlığı kabul etmiş ve bundan çıkış yolunu aramışlardır. Bu aydınlar arasında Osmanlı İmparatorluğu’na Sadrazam olarak görev yapmış Kavalalı Mehmet Ali Paşa’nın torunu Sait Halim Paşa ile İstiklâl Marşı’nı yazan Mehmet Âkif Ersoy bulunmaktadır. Sait Halim Buhranlarımız adlı eserinde görüşlerini derli toplu olarak yazıya dökerken Âkif Safahat adlı eserinde yer alan şiirlerinin fikrî arka planında söyleyeceklerini ifade etmiştir. Her iki isim de eserleri ayrıntılı incelendiğinde manevi vatan, edebiyatta muhit, şuursuz Batı taklitçiliği, hurafelerle örülmüş ve gelenekselleşmiş din, İslâm’ın özüne ters olan ırkçılık ile Batı’yı örnek almadan kendi ayakları üzerine yükselen bir medeniyetmiş gibi algıladıkları Japon medeniyeti gibi konularda birbirine çok yakın sayılabilecek savlar ileri sürmüşlerdir.
Keywords : Safahat, Buhranlarımız, Mehmet Âkif Ersoy, Sait Halim Paşa, İslâmcılık