Metinlerarası İlişkiler Bağlamında Dedelerin İzinde : 17. Yüzyıldan 19. Yüzyıla Dek Birinci Selamları Ağır Düyek Usulünde Bestelenen Mevlevi Ayinlerinin Biçim Analizi

Authors : Şirin Karadeniz

Pages : 306-328

Doi:10.21733/ibad.1589691

View : 18 | Download : 21

Publication Date : 2024-12-28

Article Type : Research Paper

Abstract :Bu çalışma, Mevlevi zikirleri sırasında semaya eşlik etmek üzere saz ve sözün bir arada icra edildiği, Türk müziği formları içinde önemli bir yere sahip olan Mevlevi âyinlerini incelemektedir. Mevlevi âyinlerinde her selam, farklı bir usulle bestelenmiş olup, bu çalışmanın temel odağı, Ağır Düyek usulünde bestelenen âyinlerin Birinci Selamlarının biçimsel analizidir. Bu bağlamda, Birinci Selamı Ağır Düyek usulünde besteleyen ve “Dede” unvanıyla tanınan Nâyi Osman Dede, Ali Nutki Dede, İsmail Dede Efendi, Zekâi Dede, Mehmed Celâleddin Dede ve Hüseyin Fahreddin Dede gibi önemli şahsiyetlerin eserleri detaylı biçimde incelenmiştir. Çalışma, kronolojik bir yöntemle ele alınmış olup, Ağır Düyek usulünde bestelenen âyinlerin tarihsel süreç içerisindeki gelişimini ve bu eserlerdeki metinlerarası unsurların zamanla geçirdiği dönüşümleri aydınlatmayı amaçlamaktadır. Bununla birlikte, Mevlevi âyinlerinin müzikal yapısı, bu geleneğin estetik ve manevi boyutlarını anlamak için kilit bir unsur olarak değerlendirilmektedir. Eserlerin analizinde, özellikle melodik yapı, ritmik özellikler ve usul ilişkileri biçimsel açıdan derinlemesine incelenmiştir. Bu yaklaşım, hem müzikoloji hem de kültürel tarih açısından zengin bir perspektif sunmaktadır.
Keywords : Mevlevi Ayini, Biçim Analizi, Form, Metinlerarasılık, Mukayese