Şehirlerimizin Başlıca Meselelerine Bir Bakış

Authors : Süha GÖNEY

Pages : 1-25

View : 21 | Download : 14

Publication Date : 2020-12-31

Article Type : Research Paper

Abstract :Bu çalışma daha önce tarafımdan yayınlanan Şehir Coğrafyası I. ve II. cildinde temas edilen bazı konuların, yeniden değerlendirilmesini teşkil etmektedir. Osmanlı imparatorluğu döneminde, Kırım’dan Mısır’a ve kuzey Afrika’ya, Bosna- Hersek’ten Basra Körfezine kadar uzanan geniş bir coğrafyada yerleşmiş bulunan Türk-Osmanlı şehirleri ile konutlarının, kendine özgü bir mimarî üslûbu bulunuyordu. Kuşkusuz farklı coğrafî muhitlerde, meskenlerin inşasında kullanılan yapı malzemelerinde değişiklikler olabilirdi. Fakat yapıların mimarî tarzları hiç değişmez ve imparatorluğun her köşesinde aynı yapı üslubu müşahede edilirdi. Zira şehirlerin ve yapıların mimarî özellikleri, bir merkezden ve uzun araştırmalar sonucunda varılan mutabakata göre, tesbit ediliyor ve kararlılıkla uygulanıyordu. Genellikle mahallelerin ortasına tesadüf eden küçük bir meydanda camii, han, hamam, dükkânlar, sıbyan mektebi, çeşme, kuyu ve kahvehanenin çevresinden etrafa ışınsal bir tarzda ve biribirinden gittikçe uzaklaşan ivicaclı cadde ve sokak sistemleriyle bunların kenarında bahçeler içinde çeşitli ağacların arasında, adeta kendini gizlemiş konutlarla bütünleşen ve anlam kazanan şehirlerimizin çok büyük bir kısmı, maalesef artık ortadan kaldırılmıştır. Yerine; kuleleşme veya bloklaşma şeklinde bir betonlaşma yahut yapı ve kullanma izni olmadan inşa ve iskân edilmiş gecekondulaşma ikame edilmiştir. Şüphesiz bunlar, şehirlerimiz ile ikametgâhlarımızın yozlaşmış iki ucunu teşkil etmektedir. Nerede eski şehirlerimizin nasılsa ayakta kalmış bir kısmına rastlasak; hayranlıkla izliyor, sessiz ve sakin, ağaclar ve çiçekler arasındaki bu mahalleleri kültür mirası olarak tescil ediyor ve “sakin şehir” ilan ediyoruz. Eski ile yeni şehirlerimiz arasındaki bu aleyhte yapısal değişiklik, mutlaka durdurulmalı ve sadece imar kanunu ve afet kanunu (kentsel dönüşüm) ile yönetmeliklere değil, bizatihi şehir planlamasının ve konut tasarımının, mutlaka bir merkezden ve çeşitli disiplinlere mensup yetkililer tarafından; coğrafî muhit özelliklerimize uygun kalınarak yeniden değerlendirilmesi ve kararlılıkla uygulanması gerekmektedir. Bu yazı, bu maksatla kaleme alınmış bulunmaktadır.
Keywords : Şehir planlaması, Gecekondulaşma, 6306 Sayılı Kanun ve Yönetmeliği, 6785 Sayılı Kanun ve Yönetmeliği, Türk Osmanlı şehri sakin şehir citta slow