ХАЛИЛЬ АЧЫКГЁЗ: ТЮРКОЛОГ И ФИННОУГРОВЕД

Authors : фарида ТАГИРОВА

Pages : 211-223

Doi:10.47089/iuad.826322

View : 14 | Download : 13

Publication Date : 2020-12-28

Article Type : Research Paper

Abstract :Bu makalenin iki amacı var. Birincisi, sıradan bir insan, ilginç bir kişilik ve ünlü bir bilim insanı olarak Halil Açıkgöz hakkındaki kişisel fikri ifade etmektir. O, bir insan olarak hayat dolu, hayata bağlı ve mizah anlayışı yüksek ve olağanüstü bir irade sahibidir. Bir bilim adamı olarak ise Halil Açıkgöz, geniş bir bilimsel ilgi alanına sahiptir. Özel merakları, doğruluk konusundaki hassasiyeti, herhangi bir bilimsel probleme bütüncül, sistematik yaklaşımı ile farklılık göstermektedir. İkinci, biz onun bilimsel ilgilerine ve hayatının son on yılında ilgilendiği Fin-Ugor sahasındaki araştırmalarına dikkat çekmek istedik. Dolayısıyla, hem Rusya'da hem de yurtdışında geniş bir bilim insanı çevresi Halil Açıkgöz’ün Fin-Ugor özellikle de Mari ve Udmurt dilleri ile teorik ve pratik anlamda meşgul olduğunu, bu konularda bir dizi makale yayımladığını, uluslararası bilimsel toplantılara bildiri ile katıldığını, Marice-Türkçe sözlük hazırlamakla meşgul olduğunu bilmiyor. Makalede, son yıllarda Rusya'da yayınlanan eserlerinin bir bibliyografyası da verilmektedir. Bu açıdan bakıldığında bu makale oldukça ilgi çekici olabilir. Halil Açıkgöz’den önceki Türk alimlerinin hiçbirinin Mari ve Udmurt dilleri,onların söz varlığı, etimolojisi ve gramer yapısı bir amaç doğrultusunda sistemli bir şekilde incelemediği; bu büyüklükte bir sözlük hazırlama girişiminde bulunmadığı düşünüldüğünde bu çalışmaların başlamasında öncü rol oynadığı ve Türkiye’de buna benzer ilk çalışmaları yaptığını ileri sürmek mümkündür. Böylelikle, sadece bir Türkolog olarak değil, aynı zamanda bir Fin-Ugor araştırmacısı olarak da bilimde önemli bir iz bırakmıştır.
Keywords : Halil Açıkgöz, Mari dili, Udmurt dili, sözlük