YURT KONULU TATAR TÜRKÜLERİNDE HAYVANLAR

Authors : Gülşah YILMAZ

Pages : 335-358

Doi:10.47089/iuad.1182335

View : 13 | Download : 15

Publication Date : 2022-12-26

Article Type : Research Paper

Abstract :Türküler, kültürel belleğin oluşumu ve korunmasında önemli rol oynayan folklor ürünlerinden biridir. Mensup olduğu halkın hayat felsefesini, tarihî, siyasi, coğrafi koşullarını; üzüntülerini, kederlerini, mutluluklarını yansıtan ve ezgiler eşliğinde günümüze ulaştıran sözlü kültür ürünleridir. İş, oyun, düğün, bayram vb. törenler olmak üzere hayatın her alanında, her döneminde karşılaşılan türküler, insana ve yaşanan çevreye dair çeşitli unsurları bünyesinde barındırır. Bu unsurlardan biri de yazılı ve sözlü edebiyatta geniş yer tutan toplumun ve bireyin etrafında sıklıkla karşılaştığı hayvanlardır. İnsanlık tarihinin başından beri doğanın bir parçası olarak görülen hayvanlar, aynı zamanda insanla da yakın ilişki içerisindedir. İnsan hayatının vazgeçilmez unsurlarından biri olan hayvanlar, türküler aracılığıyla kimi zaman imgesel kimi zaman da gerçek anlamlarıyla duygu ve düşünceleri ifade ederek kültürün yansıtılması ve gelecek kuşaklara aktarılmasında büyük rol oynar. Bu çalışmada Tatar Türklerinin önemli sözlü edebiyat ürünlerinden biri olan türkülerde de geniş yer tutan hayvanlar, yurt konulu türküler bağlamında değerlendirilmiştir. Bu amaçla ele alınan örnekler çerçevesinde 1552 yılından günümüze kadarki süreçte Rusya’nın hâkimiyeti altında yaşayan Kazan Tatar Türklerinin yurt algısı, vatanlarına karşı hissettikleri duygu ve düşünceleri yorumlanmıştır. Türküler temelinde hazırlanan bu çalışmada türkülerde yer alan unsurlardan biri olan hayvanların metin bağlamında üstlendikleri işlev ve görevler ele alınmıştır. Türkülerde hem mitolojik ve kültürel hem de gerçek anlamlarıyla yer aldığı tespit edilen bu hayvanların -bu bağlamda- Kazan Tatar kültüründeki rolü ve ifade ettiği anlamlar ortaya konmuştur. Elde edilen tespitlerin ardından bu hayvanların türküler bağlamında Kazan Tatar kültüründeki rolü ve ifade ettiği anlamlar açıklanmıştır.
Keywords : Türkü, Tatar, Hayvan, Kültür, Mitoloji