Bilimsel Devrim Çağında Hermetik Metinlerin Rolü

Authors : Cevdet COŞKUN

Pages : 23-46

View : 35 | Download : 36

Publication Date : 2021-06-15

Article Type : Research Paper

Abstract :Klasik Avrupamerkezci söylem, 16. yüzyıl ile birlikte Avrupa’da başlayan Bilimsel Devrim çağının ana motivasyonunu, Antik Çağ Yunan medeniyetine ait eserlerin geç Orta Çağ ile birlikte Batı’da yeniden basılıp-okunmasında arar. Böylece Kilisenin düşünceyi belirlediği uzun bir dönemden sonra insanoğlu yeniden kendi potansiyelini fark etmiş, aklını ve duyularını kullanarak evreni yeniden tanımaya başlamıştır. Bir 19. yüzyıl anlatısı olan bu iddianın aksine artık sürecin bu kadar rasyonel bir biçimde gerçekleşmediği, Avrupa’da yaşanan Rönesans ve Bilimsel Devrimler çağının irrasyonel ve metafizik temellerinin olduğu anlaşılmaktadır. Öyle ki bu süreçte Avrupa dışından (Mısır’dan) gelen teolojik/metafizik ve simya/astroloji/maji içerikli Hermetik metinlerin etkisi, Antik Yunan düşünürlerinin etkisinden daha fazladır. Temel mottosu “İnsan büyük bir mucizedir” olan Hermetizmin hümanistik ve antroposentrik evren tasavvuru, Orta Çağ kilisesinin kötümser insan tanımlamasından ve her türlü baskıcı din anlayışından bunalmış olan Avrupa insanının kendini güvende hissedebileceği bir doğal din görevi görmüştür. Zamanla ortodoksiye karşı kendini ifade edebilmenin meşru bir zemini hâline gelen bu ezoterik/okült düşünceler, 15. yüzyıldan itibaren Avrupa’da kurumsallaşarak bir çıkış yolu arayan Avrupa insanını kendine çekmeye başlamıştır. Ancak Hermetik metinlerin kurumsal dinî anlayışı ciddi biçimde tehdit ettiğinin anlaşılmasıyla, Kilise ile Rönesans Hermetikleri arasındaki mücadele şiddetlenerek artmış ve Bilimsel Devrim işte tam da bu çatışmanın bir ürünü olarak uç vermiştir.
Keywords : Hermetizm, Hermes, Yeni Çağ, Rönesans, Bilimsel Devrim