İbadet Ahlak İlişkisi: Hadisler Bağlamında Bir İnceleme

Authors : Muhammet Ali ASAR

Pages : 297-314

View : 15 | Download : 10

Publication Date : 2020-01-23

Article Type : Research Paper

Abstract :İBADET AHLAK İLİŞKİSİ: HADİSLER BAĞLAMINDA BİR İNCELEME   ÖZ Kur’an gibi hadislerin de ana konularından birisi hiç şüphesiz ahlaktır. Zira Hz. Peygamber, gönderiliş gayesinin güzel ahlakı tamamlamak olduğunu beyan etmiş, ibadet ahlak ilişkisini söz fiil ve takrirleriyle ortaya koymuştur. Bu bağlamda hadis musannefatı, ibadet ahlak ilişkisine dair çok sayıda rivayeti bünyesinde barındırmaktadır. Ancak bu rivayetlerin tamamı, ahlaki erdemlere ağırlık veren, güzel ahlaka teşvik eden, ahlaki değerleri gösteren “hüsnü’l-hulk”, “kitâbü’l-birr”, “kitâbü’l-edeb” gibi bölümlerde ya da ahlak hadislerini bir araya getiren edep, mekârim, fedâil, zühd adı altında derlenen müstakil kitaplarda yer almamaktadır. Çünkü bu kitapları telif eden müellifler ahlakı din ve dünyadan ayrı bir husus olarak tahayyül etmemişlerdir. Onlara göre ahlak hayatın tamamıdır. Kısaca ahlak, Hz. Peygamberden onlara ulaşan ve sahih olan her şeydir. Bu noktadan bakıldığında hadis musannefatının tamamı ahlakla ilgilidir. “Kitabü’s- salât” bölümlerinde sadece namazın faziletine, kılınış şekline, ahkâmına dair rivayetler toplanmamıştır. Bilakis hem namazın ahlakına, hem de namazı kılan kişide oluşacak faziletlere, namaz kılmaktan kaçınanlarda ortaya çıkacak kötü fiil ve davranışlara kadar namaz-ahlak ilişkisine dair çok sayıda rivayet de bu bölümün altında cem edilmiştir. Din iyiyi ve kötüyü, helali haramı, marufu münkeri belirler. Ahlak ise bunların yaşam tarzına dönüştürülmesini, davranış biçimi ve bilinci haline gelmesini sağlar. Bu sebebe binaen rivayetlerde ibadetlerle ahlaki erdemler kimi zaman iç içe, kimi zaman peş peşe yer almıştır. İbadet ahlak ilişkisi, genelde ibadetin gereği gibi ifası sonucu faziletlerin ortaya çıkması, ibadetleri yerine getirmeme ya da gereği gibi ifa etmemenin reziletlere neden olabileceği bağlamda ele alınmıştır. Allah ile kul arasında kurulan bir bağ mesabesinde olan ibadet, bireyde murakabe ve ihsan duygusunun neşet etmesine ve bireyin değer üretmesine vesile olur.   Anahtar Kelimeler : Peygamber, Hadis, Rivayet, İbadet, Ahlak.                                                                            RELATIONSHIP BETWEEN WORSHIP AND ETHICS: AN ANALYSE WITHIN THE CONTEXT OF HADITH (PROPHETIC TRADITIONS) SUMMARY As it is Qur’an, one of the main topics of hadith is ethics. Because Prophet Muhammad declared the aim of his prophecy as completing the ethics, moreover, he asserted the relationship between worship and ethics through his words, acts and deeds. Due to this fact, hadith compilations contain great number of narrations related to worship-ethics relations. However, this kind of narrations do not take place only under specific titles in major hadith compilations such as “good characters”, “the book of virtues and good manners” and “the book of etiquette” or particular hadith compilations named “generosities”, “virtues” and “zuhd”. Because hadith compilers perceived the virtues as in strong connection with the religion and this present life. In their perception, virtues are the whole life and everything, which is authentically transmitted form the Prophet. From this point of view, the whole hadith literature is related to the virtues. While the religion determines good and bad, lawful and unlawful, kind and denied, virtues transform these concepts into an awareness, a life style and a behavioural pattern. For this reason, worships and ethical virtues go hand in hand in hadith narrations: Whereas a proper performance of worships leads virtues, a non-performance or failure in performance causes vices. The worship, which is considered a connection between Allah and his servant, leads the emergence of self-observation and courtesy virtues in the inner world of an individual. Keywords: Prophet, Hadith, Narrative, Worship, Ethics.
Keywords : Peygamber, Hadis, Rivayet, İbadet, Ahlak