Muhammed Hamîdullah’ın İslam İktisadı’na Dair Öncü Katkısı ve Teklifleri

Authors : Abdulkadir MACİT

Pages : 119-138

View : 18 | Download : 11

Publication Date : 2020-01-23

Article Type : Research Paper

Abstract :İnsanlık son iki asırda, Komünizm ve Kapitalizm arasındaki ekonomik tarafı da olan bir mücadelenin hegomonyası altında bulunmaktadır. Muhammed Hamîdullah, bu aşırı iki ideolojinin baskısı altında bulunan insanlığa İslam Ekonomik Düşüncesi olarak alternatif bir ekonomik sistemin var olduğunu hatırlatmaktadır. O, İslam’ın ekonomik sisteminin kaynaklarının Kur’an-ı Kerim (Zekat, Fidye, Sözleşme, İnfak vs.), Hz. Peygamber’in hadisleri ve uygulamaları (Bütçeleme, Vergi Sistemi, Zekat, Me’akıl, Müslüman Pazarı kurulması üzerinden ekonomik uygulamalar vs.), bu iki kaynak merkezli ortaya konulan içtihadi hükümler ve özellikle Haydarâbâd’ın çok ciddi katkısının olduğunu zikretmektedir. Bu kaynaklar muvacehesinde Faizsiz İslam Para Fonu ve İslam Bankacılığı’nın ilk uygulamalarının Haydarâbâd’da olmasının altını çizmektedir. Ayrıca bütün dinlerin faizi (riba) yasakladığını, ancak İslam’ın bu hususta sadece yasaklama ile yetinmediğini, ayrıca faize yönelik çözüm yolları sunduğunu da belirtmektedir. Bu hususta en önemli çözümlerin; Sosyal Sandık üzerinden faizsiz borç verilmesi, yardımsever insanların ve kurumların destekleme uygulamaları ile müşterek yardımlaşma ve kooperatif sistemi olduğunu zikretmektedir. Hamîdullah’a göre faiz ile mücadele etmenin üç temel yöntemi vardır. Bunlar; Borçlanma sisteminin devletleştirilmesi, borçlanma için vakıfların (evkâf) tesisi ve mikro ekonomik temelli kooparatifler ile müşterek toplulukların kurulmasıdır. Ayrıca İslam’ın mezkûr konuya dair çözümlerinde devlete yüklediği sorumluluk dikkati çekmektedir. Diğer taraftan faize karşı İslam’ın çözümlerinden bir tanesinin de İslam Sigorta sistemi (Me’akıl) olduğunu iddia etmektedir. Bu sistemde müştereklik, birlik ve tek taraflı riskten kaçınma ilkeleri temel hususiyetlerdendir. Bu sayede sigorta esas olarak zorluk ve sıkıntının mümkün olduğu kadar çok sayıda kişi arasında pay edilmesi üzerine temellendirilmiş olmaktadır. Bu kişilerin son halkası yani hiyerarşinin en üstünde devlet durmaktadır. Bütün bu açıklamalardan anlaşılmaktadır ki, Hamîdullah, faiz karşısında İslam’ın temel ilkelerinin ve Hz. Peygamber’in pek çok uygulamasının alternatif bir iktisadi anlayış taşıdığı idrakiyle bunların günümüze aktarılmasını salık vermektedir.
Keywords : İslam Tarihi, İslam İktisadı, Muhammed Hamîdullah, Faizsiz İslam Para Fonu, Maakıl