Arap Dilinde Mebnî Kelime Türleri ve Mebnîlik İlletleri

Authors : Fatih ULUGÖL

Pages : 617-639

View : 12 | Download : 14

Publication Date : 2020-07-20

Article Type : Research Paper

Abstract :Öz Arap dilinde kelimeler, başlarına gelen âmillerin değişmesi sebebiyle sonlarının değişip değişmemesine göre mu’rab ve mebnî diye iki kısma ayrılır. Mu’rab kelimelerin sonunda, kelimenin cümle içerisindeki konumuna göre bazı değişiklikler olurken mebnî olanlar, hiçbir şekilde bu değişikliği kabul etmemektedir. Mebnî kelimeler de, cümle içerisinde hiçbir şekilde i’râbta yeri olmayan aslî mebnîler ve cümle içerisinde i’rabta yeri olsa da i’râb alametini kabul etmeyen ârızî mebnîler şeklinde iki kısma ayrılmaktadır. Harfler, mazi ile emir fiilleri ve cümleler aslî mebnîler iken zamirler, ism-i mevsûller, ism-i işaretler, fiil isimleri gibi bazı kelime türleri ise arızî mebnî olan kelimelerdendir. Sürekli olarak mebnî olan bu kelime türleri dışında altı yön isimleri (cihât-ı sitte) gibi her zaman olmasa da bazı şartlar dâhilinde bazen mebnî olan kelimeler de bulunmaktadır. Arızî mebnî olan kelime türleri, kimi dilciye göre sadece bir sebepten ötürü mebnîdir ki o da bu kelimelerin aslî mebnîlerden olan harfe benzemesidir. Buna göre mebnî kelimeler; harf sayısı, mana, âmil ya da mühmel olup ma’mûl olmama ve mana ifade etmek için başka bir şeye ihtiyaç duyma gibi hususlarda harfe benzediği için mebnî olmuştur. Çoğu dilciye göre ise mebnîliğin harfe benzeme dışında, cümle yerine kullanılmış olma ve mürekkeb olma gibi başka sebepleri de bulunmaktadır. Bu çalışmada, Arap dilinde mebnî olan kelime türleriyle beraber kelimeleri mebnî kılan sebeplerin ne olduğu konuları ele alınacaktır. Anahtar Kelimeler: Arap Dili, Mebnî, Mu’rab, İllet, Harf.
Keywords : Arap Dili, Mebnî, Mu'rab, Müşâbehet, Harf