Nassın Delâleti ve Kıyas Anlayışının Hükümlere Etkisi (Hanefî ve Şafiî Mezhepleri Örneğinde)

Authors : Mücahit ÇOLAK

Pages : 404-422

View : 16 | Download : 12

Publication Date : 2022-01-15

Article Type : Research Paper

Abstract :Kur’ân ve sünnet İslâm hukukunun aslî kaynağı olduğu gibi Kur’ân ve sünnetteki lafızlar da ifade ettikleri mana itibariyle aslî kaynak konumundadırlar. İslâm hukuk usulcüleri Şâri’nin muradını anlamak için lafız ile mana arasındaki bağ, ilgi ve münasebete odaklanmışlar ve lafız ile mana arasında irtibat kurmak için bir yöntem geliştirerek onu sistemleştirmişlerdir. Bir dilde kullanılan lafızlar maksat ve gayeyi ifade etmek içindir. Maksadı ifade etmek için kullanılan lafızlar, asıl olan manayı ifade eden vasıtalardır. Bir dilde kullanılan lafızların mana ile olan irtibatını o dilin kuralları içinde aramak gerekir. Naslardan hüküm çıkarma faaliyetinde lafzın delâletinin öncelikle ele alınması, nasları değerlendirirken objektifliği sağlayarak temel bir ölçünün belirlenmesi gayretidir. Bu çalışma İslâm hukuk ekolleri arasındaki hüküm farklılığının etkenlerinden birisi olan nassın delâleti ve kıyas anlayışındaki yorum farklılığının hükümlerdeki etkisini örnekleriyle açıklamayı hedefleyen bir araştırmadır. Mevcut araştırmanın yöntemi, fıkıh usulünün temel konularından nassın delâleti ve kıyas anlayışını Hanefî ve Şafiî (kelamcı) usulcülerin temel kaynaklarını esas alarak nasıl yorumladıklarını örnekleriyle karşılaştırmalı olarak tespit etmektir.
Keywords : Fıkıh Usûlü, Lafız, Delâlet, Nass, Kıyas, Hüküm