Mâze Ailesi ve Hicri 5-8. Asırlar Buhara’sının İlmi ve Siyasi Hayatına Ailenin Etkileri

Authors : Alâ Mutar Tâye

Pages : 338-361

Doi:10.5281/zenodo.10530568

View : 35 | Download : 34

Publication Date : 2024-01-25

Article Type : Other Papers

Abstract :[Her ilmi oluşumda olduğu gibi fıkıh ilminin tarihi açısından bazı coğrafi merkezlerin diğerlerine göre ayrıcalıkları bulunmaktadır. Hanefî mezhebi özelinde de farklı bir durum söz konusu değildir. Mezhep için Irak ve Mâverâünnehir bölgeleri diğer bölgelerin birer adım önüne çıkmaktadır. Zira Irak, re’y ekolünün yanında Hanefî mezhebinin temelinin atıldığı, öğretisinin ilk yayıldığı topraklardır. Semerkant ve Buhara gibi önemli şehirlere sahip olan Mâverâünnehir ise Hanefîliğin gerek usûl gerek de fürû alanında telif edilen "mütûn” geleneğinin en etkili eserlerinin kaleme alındığı bir diğer okuludur.] Mâze ailesi de Mâverâünnehir’in ilim ve kültür beşiklerinden Buhara’nın ilmi, siyasi ve kültürel tarihine etki eden aileler arasında sayılmaktadır. Soyu Emevî halifesi Ömer b. Abdülazîz’e (öl. 101/720) uzanan ailenin fertleri, Hanefî mezhebini benimsemelerinin yanında beldelerindeki mezhep mensuplarının önderliğini de yapıyorlardı. Akranları arasında hem ilmi hem sosyal anlamda seçkin bir konuma sahiptiler. Siyasi ve idari yönden de büyük çabaları bulunmaktaydı. Dönemlerindeki Selçuklu emirleri ve yöneticileri ile aralarındaki sağlam bağa binaen üstlendikleri Buhara nâibliği, uhdelerine verilen en belirgin görevlerden birisidir. İlmi alandaki katkıları ise daha etkili olmuştur. Çünkü Buhara’da fikri hareketlerin hızlanmasında onların çalışmalarının payı olmuştur. Pek çok İslam beldesinden ilim talebeleri yanlarına geliyordu. Naklî ilimler, özellikle de hadis ve fıkıh ilimleri, aynı şekilde kelam, hilâf, edebiyat ve şiir sahalarında büyük çalışmaları bulunuyordu. Bunun yanında ailenin mensubu gençlerin yetişmesi adına büyük kalabalıkların katıldığı ilmi tartışma ortamları kuruluyordu.
Keywords : Fıkıh, Buhara, İbn Mâze, Hâkimler, Rihle, İlmî