Mehmet Ragıp Paşa’nın Bingazi Sancağı Haritası ve Tahlili

Authors : Abdullah Taha Yıldız

Pages : 800-828

Doi:10.69576/ihya.1470168

View : 37 | Download : 49

Publication Date : 2024-07-25

Article Type : Research Paper

Abstract :Berka bölgesi 1551 yılında Trablusgarp\'ın Osmanlı Devleti hakimiyetine girmesinden yaklaşık bir asır sonra eyalette dayıların idareyi sürdürdüğü süreçte kontrol altına alınmıştır. Dayıların idaresinden sonra Kuloğullarından Karamanlı Ahmed Bey\'in idareyi ele geçirdiği ve bir asrı geçecek Karamanlı idaresinde de Trablusgarp eyaletine bağlı olarak idari statüsü devam etmiştir. Karamanlı idaresinin iyice zayıflayıp Avrupalı devletler tarafından müdahale edilecek duruma gelmesi üzerine Osmanlı Devleti eyaletin yönetimini doğrudan İstanbul\'a bağlamıştır. Bu süreçten sonra merkezden gönderilen valilerin önce eyalette asayiş temini ve sonrasında imar faaliyetlerine yöneldiği görülmektedir. Eyalet gelirlerinin neredeyse yarısını oluşturan Bingazi Sancağı için de idarenin el değiştirmesinin hemen ardından faaliyetlere girişilmiş olmakla birlikte en kapsamlı keşif ve fikirler Trablusgarp\'ta Mehmed Ragıp Paşa\'nın valiliği döneminde ortaya çıkmıştır. Paşanın emriyle oluşturulan rapor ve haritası Bingazi\'nin Trablusgarp\'ta İkinci Valiler döneminde Osmanlı Devleti tarafından hazırlanan ilk harita olmasının yanında bölgenin hakkında hükûmete ayrıntılı bilgi sunması açısından da ilk örnektir. Bu harita bölgenin önemli yerleşim yerlerini, göçebe halkın yaşadığı bölgelerini, zirai kabiliyete sahip alanlarını, ormanlarını ve akarsuları göstermektedir. Bu anlamda bu harita ve ekindeki rapor ilk anlamda bölgenin beşeri ve tabii coğrafyasını ele almaktadır. Bununla birlikte mevcut ekonomik potansiyel betimlenmektedir. Son olarak bölgede kalkınma hamleleri için uygun yerler ve noktalar tespitiyle bu kalkınmanın nasıl gerçekleşebileceği ile ilgili olarak öneriler sunulmaktadır.
Keywords : Tarih, Afrika, Libya, Trablusgarp, Bingazi, Berka