Afganistan Medeni Kanunu’nun Kaynakları Üzerine Bir İnceleme

Authors : Bahruddin Qani, Kemal Yıldız

Pages : 124-145

Doi:10.69576/ihya.1539102

View : 69 | Download : 62

Publication Date : 2025-01-15

Article Type : Research Paper

Abstract :Toplumda adaleti sağlamak ve toplum düzenini korumak insanların en önemli görevlerindendir. Bu görev, yasal düzenlemeler yoluyla güvence altına alınarak yerine getirilmektedir. Kanunlar, her toplumda insanlar arasında egemen olan dinî, tarihî, iktisadî ve kültürel değerlere göre hazırlanmaktadır. Halkı Müslüman olduğu ve sosyal hayatını genel anlamda İslam dini şekillendirdiği için Afganistan Medeni Kanunu’nun en temel kaynağını da diğer yasalar gibi İslam şeriatının esasları oluşturmaktadır. Bu süreç, İslam dininin Afganistan’a girişiyle başlayıp günümüze kadar bazı değişiklikler olsa bile varlığını sürdürmüştür. Bundan dolayı Afganistan’da yürürlüğe konmuş olan bütün anayasalarda İslam hukuku ile alakalı olan maddeler sabit kalmıştır. Diğer bir tabir ile oluşturulan bütün anayasaların başında ülkenin hukuk sisteminde İslâm hukukunun üstünlüğünden bahsedilmiştir. Afganistan Medeni Kanunu’nun kaynaklarını genel kaynaklar ve özel kaynaklar şeklinde ikiye ayırmak mümkündür. İslam Hukuku, Afganistan Anayasaları, örf ve doktrin görüşleri Afganistan hukuk sisteminin alt yapısını oluşturan genel kaynaklar olarak değerlendirilebilir. Bunun yanı sıra söz konusu kanunu hazırlayan hukukçular Mecelle-i Ahkâm-ı Adliye, Yeni Mısır Medeni Kanunu, Irak Medeni Kanunu ve Mürşidü’l-Hayrân gibi kanunlar ve kitaplardan yararlanmışlardır. Bunlar, kanunun özel kaynakları olarak ele alınmıştır. Afganistan Medeni Kanunu’nun oluşum süreci uzun bir zamanı almış sonunda kapsamlı bir kanun ortaya çıkmıştır. Çünkü bu kanunun hazırlanmasından önce, evlilik gibi medeni hukuka ilişkin çeşitli konular ayrı ayrı ele alınmış ve her biri yasal düzenlemelerle resmiyet kazanmıştır. Bu çalışmada Afganistan Medeni Kanunu’nun kimler tarafından hazırlandığı, muhtevasının nelerden oluştuğu, hangi kaynaklardan istifade edilerek ele alındığı ve kullanılan kaynakların etki oranları tespit edilmeye çalışılacaktır. Ayrıca Afganistan Medeni Kanunu’nun oluşumunda Mecelle-i Ahkâm-ı Adliye’nin etkisinin hangi seviyede olduğu ve iktibas tarzı konusunda nasıl bir yol takip edildiği konularına değinilecektir.
Keywords : İslam Hukuku, Afganistan Medeni Kanunu, Mecelle-i Ahkâm-ı Adliye, Yeni Mısır Medeni Kanunu, Irak Medeni Kanunu, Mürşidü’l-Hayrân