Türk Eğitim Sisteminde Lider Yönetici Yetiştirme ve Atama Süreci

Authors : Celal Aramaz, Mustafa Çelikten

Pages : 1-18

Doi:10.29129/inujgse.1601821

View : 88 | Download : 40

Publication Date : 2025-04-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Amaç: Bu araştırma Türk eğitim sisteminde lider yönetici yetiştirme ve atama sürecine ilişkin mevcut durumun tespiti, eksiklikler ve karşılaşılan sorunlara yönelik olarak eğitim yöneticilerinin görüşlerini incelemek ve fonksiyonel bir çözüm önerisi geliştirmek amacıyla gerçekleştirilmiştir. Lider yöneticiliğin Türk Milli Eğitim Sistemi için neden önemli olduğu sorusuna cevap aranmaktadır. Ayrıca bu amaca bağlı olarak aşağıda belirtilen alt problemlere de cevap aranacaktır: 1. Türk eğitim sisteminde eğitim yöneticisi yetiştirme ve atama sürecinde mevcut durum nedir? 2. Eğitim yöneticileri lider yöneticiliği nasıl tanımlamaktadır ve lider-yöneticilik konusunda güçlü, zayıf yönleri açısından kendilerini nasıl değerlendirmektedir? 3. Yöneticilerin hangi liderlik davranışlarını-biçimlerini göstermeleri beklenmektedir? 4. Türkiye’de eğitim yöneticilerinin aynı zamanda iyi birer eğitim lideri olabilmeleri için neler yapılmalıdır? Yöntem: Nitel araştırma modeliyle gerçekleştirilmiş bir durum çalışmasıdır. Nitel araştırmalar için çalışma grubunun belirlenmesi, araştırmanın geçerlik ve güvenirliğini etkilediğinden oldukça önemlidir. Çalışma evrenini Kayseri’de devlet okullarında görev yapmakta olan okul öncesi, ilk ve ortaöğretim yöneticileri ile milli eğitim müdürlüklerinde görevli şube müdürleri oluşturmaktadır. Araştırmanın çalışma grubunun oluşturulmasında amaçlı örnekleme yöntemi kullanılmış olmasına rağmen sayı olarak erkeklere oranla az olmalarından dolayı kadın yöneticilerin belirlenmesinde kartopu tekniği kullanılmıştır. Mevcut araştırma verileri araştırma izni alındıktan sonra yarı yapılandırılmış görüşmelerde araştırma grubuna sorular sorularak toplanmıştır. Verileri toplamak için kullanılan yarı yapılandırılmış görüşme soruları alan yazın çalışması yapılıp incelendikten sonra araştırma amaçlarına göre hazırlanmıştır. Elde edilen araştırma verilerinin incelenmesinde betimsel analiz yöntemi kullanılmıştır. Bulgular: Bulundukları eğitim çevresinde lider yönetici olarak algılanan 7 kadın, 23 erkek olmak üzere 30 eğitim yöneticisi ile gerçekleştirilmiştir. Katılımcılar anaokulu, ilkokul, ortaokul, lise, öğretmenevi ve bilsemler de görevli yöneticiler ile milli eğitim müdürlüklerinde görevli şube müdürlerinden oluşmaktadır. Eğitim seviyeleri lisans, yüksek lisans ve doktora düzeyindedir. Araştırmaya destek veren katılımcıların “lider yöneticilik” konusundaki farkındalıklarının oldukça yüksek olduğu görülmüştür. Katılımcıların büyük bölümü üst amirlerini lider yöneticilik konusunda yetersiz bulurken yönetici adaylarına yönelik liderlik konusunda on beş farklı kategoride eğitim önerisinde bulunulmuşlardır. Kendilerinde lider yöneticilik açısından gördükleri güçlü yönler ile yöneticiyi lider yönetici olarak görmelerini sağlayan özelliklerin birbiri ile örtüştüğü görülmüştür. Sonuçlar ve Öneriler: Katılımcı eğitim yöneticileri Türkiye’de bir eğitim lideri ya da yöneticisi yetiştirme programı olmamasının eksikliğini belirtmişlerdir. Sürekli değiştirilen yönetici atama yönetmelikleri doğruyu bulma çabaları olarak değerlendirilirken diğer yandan sistemli bir program oluşmasına engel olduğu için eleştirilmektedir. Bu çalışma kartopu örnekleme yöntemiyle çevrelerinde “lider yönetici” olarak görülen eğitim yöneticisiyle yapılmıştır. Yeni araştırma yapacak olan araştırmacılar daha kalabalık bir örneklem ile bir çalışma gerçekleştirebilir. Bu çalışma yalnız eğitim yöneticileri ile yapılmıştır. Bütün eğitim paydaşlarının katılacağı bir çalışma yapılabilir. Eğitim şuralarının tavsiye kararları ve araştırmacıların önerileri de dikkate alınarak Türkiye şartlarına uygun ve ihtiyaçlarına cevap verebilecek bir eğitim liderliği standardı oluşturulmalıdır. Üniversitelerle iş birliği içerisinde “Eğitim Yönetimi” alanında verilen lisansüstü programlarında “lider yöneticilik” konusunun işlevsel bir şekilde eklenmesi sağlanmalıdır. MEB ile Üniversiteler arasında iş birliği artırılarak mevcut yöneticilerin “eğitim yönetimi” alanında lisans üstü eğitim almaları teşvik edilmelidir. ÖMK’nun ilgili maddesinin yürürlüğe gireceği 01.09.2025 tarihine kadar Eğitimle ilgili bütün paydaşların temsil edildiği bir kurul-komisyon kurulmalı yöneticilerin liderlik özellikleri kazanmalarının sağlanması için uygulanabilirliği olan bir eğitim programı oluşturulmalıdır. Belirli aralıklarla Lider yöneticilik eğitimleri planlanmalı ve bütün yöneticilerin katılımı sağlanmalıdır. Lider yönetici yetiştirme konusunda nitelikli araştırmaların yapılması özendirilmeli ve desteklenmelidir.
Keywords : Lider, Yönetici, Eğitim yöneticiliği, Lider-yönetici