KARSLI ÂŞIKLARIN İCRALARINDA KULLANDIKLARI ÂŞIK HAVALARININ TÜRK MÜZİĞİ MAKAM DİZİLERİ BAKIMINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ

Authors : Mehmet Can Pelikoğlu, Ferhat Acay

Pages : 99-110

Doi:10.22252/ijca.1288876

View : 156 | Download : 163

Publication Date : 2023-07-06

Article Type : Research Paper

Abstract :Bu çalışma geçmişten günümüze çeşitli değişimlere uğrayarak varlığını sürdürmeyi başarmış olan âşıklık geleneğini ve bünyesindeki âşık havalarının Türk müziğiyle yakınlık durumunu konu edinmektedir. Çalışmada örneklem olarak geleneğin yoğun bir şekilde yaşatıldığı Kars ili ele alınmış ve ildeki âşık havalarının isimleri tespit edilmeye çalışılmıştır. Buradan hareketle yüz yüze ve telefon ile görüşmeyi kabul eden 7 Karslı âşıkla görüşmeler yapılmış, âşık havalarıyla ilgili sorulan sorulara cevaplar aranmaya çalışılmıştır. Araştırma sürecinde konuya ilişkin kaynak taraması yapılmış ve kişisel görüşme tekniği kullanılmıştır. Çalışmanın akışında Kars ili âşıklık geleneği, makam, hava ve benzer anlamda kullanılan ayak terimi ile konuya ilişkin diğer kuramsal bilgilere yer verilmiştir. Karslı âşıkların bilgi ve görüşlerinden faydalanılarak edinilen bulgular değerlendirilmeye çalışılmıştır. Elde edilen bulgular ışığında, görüşme yapılan Karslı âşıkların icralarında kullandıkları 126 hava ismine ulaşılmış ancak bir kısmının ezgisine ulaşılamamıştır. Bu hava isimlerinden ezgisine ulaşılan âşık havalarının icraları incelenmiş ve Türk müziği makam dizileriyle yakınlık yönünden değerlendirilmiştir. Tespit edilen âşık havalarının; Türk müziği makam dizilerinden en çok Segâh makamına, en az ise Rast ve Hicaz makamlarına yakınlık gösterdiği ve âşık meclislerinde bir icra sıralaması ritüelinin olduğu sonuçlarına ulaşılmıştır.
Keywords : Âşıklık geleneği, Âşık havası, Makam, Türk müziği makam dizileri