Yûnus Emre Dîvânı’nda Fiil-Tamlayıcı İlişkisi

Authors : Ali Osman YALKIN

Pages : 1501-1519

Doi:10.15869/itobiad.256024

View : 16 | Download : 11

Publication Date : 2016-10-21

Article Type : Research Paper

Abstract :İsimlerle fiiller ve edatlar arasındaki ilişkiyi hâl ekleri kurar. Fiillerin söz diziminde anlam kazanabilmesi için hâl ekli tamlayıcılara ihtiyaç vardır. Bu tamlayıcılar, fiilin anlamına göre veya o dili kullananlara göre değişiklik gösterebilir. Bu çalışmada, XIII. yüzyılda Anadolu sahasında yazılan, Eski Anadolu Türkçesi Dönemi’nin ilk dönem eserlerinden olan Yûnus Emre Dîvânı ’nda fiillerin tamlayıcılarla ilişkisi incelenmeye çalışılmıştır. Bu doğrultuda Yûnus Emre Dîvânı ’nda tamlayıcılarla kullanıldığı tespit edilen, birleşik fiiller dışındaki 490 fiil, daha önce fiil-tamlayıcı ilişkisi yönüyle incelenen Kül Tigin Abidesi , Kutadgu Bilig ; diğer bazı Eski Anadolu Türkçesi eserlerinde geçen fiillerle ölçünlü Türkiye Türkçesi ve yer yer Türkiye Türkçesi ağızlarındaki fiillerle karşılaştırılarak ortaklık yönünden sınıflandırılmıştır. Ortaklık yönünden sınıflandırılan bu fiiller ile söz konusu çalışmalarda incelenen fiillerin kullanımları karşılaştırılmıştır. Bunun yanında Yûnus Emre Dîvânı ’ndaki kullanımı ölçünlü Türkiye Türkçesinden farklı olan fiiller de ayrı bir başlıkta incelenmiştir. Yalnızca Yûnus Emre Dîvânı ’nda geçtiği tespit edilen fiillerin tamlayıcılarla ilişkisi ise ölçünlü Türkiye Türkçesindeki anlamlarına göre belirlenmeye çalışılmıştır.
Keywords : Yûnus Emre, Dîvânı, Fiil Tamlayıcı İlişkisi, Dilbilim