el-Va´d ve’l-Va´îd’’ İlkesi Temelinde Ebû Ali el-Cübbâî’ye Göre İhbât ve Tekfîr-

Authors : Hasan TÜRKMEN

Pages : 2929-2940

View : 22 | Download : 15

Publication Date : 2017-10-25

Article Type : Research Paper

Abstract :Ahlâkın birey ve toplumda özümsenmesini amaçlayan Mu´tezile, itikâdî alanın çerçevesini beş esas üzerine inşa etmiştir. Bu esaslardan biri olan el-va´d ve’l-va´îd ilkesi, sorumlu ve bilinçli bir varlık olan insan hakkında geleceğe dönük haber niteliği taşıyan bir ilkedir. Aynı zamanda tarihsel kökleri itibariyle esaslı bir kabulü içeren bu ilke, ilahî hükümlerin yerine getirilmesi karşılığında mükâfatlandırma ile yapılmaması hâlinde cezalandırmanın Allah’a vacip olduğu temeline dayanır. Bu bağlamda Allah, Mu´tezile’ye göre kendi koyduğu ilke ve yasalara bağlı kalan ve ondan taviz vermeyen bir varlıktır. Aksi durumda, varoluş yasaların anlamını ve değerini yitirmesi kaçınılmazdır. Aynı şekilde insan da, ilkeler üzerine yaşamalı ve kurallara riayet etmelidir. Nitekim muhtevası gereği bir şeye layık olmak, ancak hak edilerek kazanılan değerlere işaret eder. Dolayısıyla hak etmek, yapıp edilenlerin değeri ile hüküm arasındaki ilişkiyi zorunlu kılar. Bu çalışmada Basra Mu´tezilesinin önde gelen âlimlerinden Ebû Ali el-Cübbâî’nin, amellerin nitelik ve değer açısından düşmesini nasıl temellendirdiği ve hangi bağlamda ele aldığı üzerinde durulacaktır.      
Keywords : Mürcie, Îman Kuramı, Türk Dünyası, Gök Tanrı İnancı, İslâmlaşma Sürecİ