Tüsterî’den (Ö.283) Konevî’ye (Ö.673) İşârî Fatiha Yorumları: Tefsir’den Müşâhede Yöntemine Yorumlamanın Seyri

Authors : Tuğrul TEZCAN

Pages : 637-670

Doi:10.15869/itobiad.531843

View : 18 | Download : 11

Publication Date : 2019-03-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Hz. Peygamber’le ba ş layan, z ü ht ve takv â nitelikli tasavvuf î /i ş â r î yorumlar tefsir ilminin geli ş mesine paralel olarak nitelik ve nicelik yönden de ğ i ş mi ş tir. Şifâhi gelenekle aktarılan işârî yorumlar Tüsterî’yle birlikte müstakil tefsirler içinde vücud bulmaya başlamışsa da Tüsterî’nin Fatiha tefsirinde bu yön öne çıkmamıştır. Sülemî ile devam eden süreçte sûfî amelî yorumlardan oluşan işârî tefsir, Kuşeyrî’de zâhir ve bâtın çelişmezliği üzerine bina edilen amelî te’ville varlığını sürdürmüş, Gazâlî’de Hikmet arayışlarına yönelmiş, Ruzbihân Baklî ile Kurân’ın letâif hazinelerinin ortaya çıkarılması amaçlanmış, Dâye ile harflere anlam libası giydirilmiş, sıfatlarla ilişki kurulmuş, İ bn Ar â b î ile bu ilişki insan-varlık-Tanrı münasebetine dönüştürülmüş, sembolik bir dil ile bu münasebet açıklanmış, Konevî ile de  bu süreç sonraki nesillere taşınmıştır. Netice itibariyle Fatihâ yorumları bu süreçte tefsirden müşahede yöntemine doğru ilerlemiştir. Çalışmamızda Tefsir Edebiyat ı nda Tüsterî’den Konevi’ye kadar Fatiha S ü resinin i ş ar î yorum bağlamında u ğ rad ı ğ ı de ğ i ş imlere de ğ inilecektir.
Keywords : Tüsterî, Sülemî, Kuşeyrî, İbn Arabî, Konevî, İşari Fatiha Tefsirleri