Leibniz-Clarke Tartışmasında Zaman
Authors : Aykut KÜÇÜKPARMAK
Pages : 1007-1029
Doi:10.15869/itobiad.530184
View : 22 | Download : 17
Publication Date : 2019-06-30
Article Type : Research Paper
Abstract :Evrenin başlangıcı, Tanrı-zaman ilişkisi ve zamanın ontolojik statüsü gibi zamanın mahiyetiyle doğrudan ilgili metafizik problemler başlangıcından itibaren felsefenin en önemli konularından biri olagelmiştir. Şüphesiz bu çerçevede yapılan en önemli tartışmalardan biri de Leibniz ile Clarke arasındaki mektuplaşmalarda karşımıza çıkar. Burada ideal ve ilişkisel zaman anlayışını savunan Leibniz, mutlak ve reel zaman anlayışını savunan Clarke’a önemli eleştiriler yöneltir. Leibniz’e göre mutlak zaman anlayışının kabul edilmesi ‘yeter neden’ ve ‘özdeşlerin ayırt edilemezliği’ gibi ilkeleri ihlal ettiğinden, zamanla ilgili tartışmalarda mantık dışı sonuçlara götürür. Buna karşılık Clarke, Leibniz’in yönelttiği eleştirileri cevaplayarak mutlak zaman anlayışının haklılığını göstermeye çalışır. Şüphesiz Leibniz-Clarke arasında geçen bu tartışmalar günümüz zaman felsefesi çalışmalarının anlaşılması bağlamında önemini hala korumaktadır.Keywords : Zaman, Leibniz, Clarke, Evrenin Başlangıcı, Tanrı zaman İlişkisi