İrade Gücüne Dönüş: Tanımlar, Tarihsel Süreç ve İlişkili Kavramlar

Authors : Ferhat Kardaş

Pages : 1370-1391

Doi:10.15869/itobiad.1469473

View : 98 | Download : 175

Publication Date : 2024-09-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Psikoloji bilimi ruh sağlığı sorunlarıyla mücadele deneyimini ve yetkinliğini artırırken, insanlığın karşılaştığı kolektif sorunlar çeşitlenmeye devam ediyor. Günümüzde yaşamın hemen her alanında teknoloji bağımlılığı, depresyon, erteleme, madde bağımlılığı gibi yaygın sorunlarla karşı karşıya bulunuyoruz. Bu sorunlara müdahaleye dönük yeni yaklaşımlar ortaya atılmakta ve her yaş grubundan insana bu sorunlarla mücadelede kullanabilecekleri beceriler kazandırılmaya çalışılmaktadır. Çağımızın bu yaygın sorunlarına karşı etkili olarak kullanılabilecek kaynaklardan birisi de irade gücüdür. Din, felsefe, eğitim gibi alanlarda antik çağdan beri ele alınan önemli kavramlardan biri olan irade, Freudyen yaklaşımın etkisiyle uzun zaman alanyazında ihmal edilmiştir. Klasik psikanalizin bazı görüşlerinin sorgulanması ve psikoloji alanında yeni yaklaşımların ortaya çıkışıyla birlikte haz erteleme konusu yeniden ele alınmış ve bu çerçevede 1960’lı yıllarda başlayan haz erteleme/marshmallow deneyleri ile birlikte irade gücü kavramı yeniden aramıza dönmüştür. Bu çalışmanın amacı irade gücüne dönüşün tarihsel arka planını ele almak, irade gücüyle ilişkili kavramları incelemek, irade gücüne yönelik bir kavramsallaştırma ortaya koymak, konuyla ilgili yapılmış araştırmaları incelemek, irade gücüyle ilgili tartışmalara değinmek ve irade gücünün alanyazında ele alınmasına yönelik araştırmacı ve uygulayıcılara bazı öneriler sunmaktır. Bütün bunlardan hareketle irade gücü kavramı; zararlı olana direnç göstermek, yararlı olanı ve iyi geleni uygulamaya geçirmek, işe yarayanı sürdürmek ve engellere rağmen yeniden başlayabilmek şeklinde çok boyutlu bir yapı olarak kavramsallaştırılmıştır. Çalışmanın irade gücünün yeniden farklı boyutlarıyla tartışılmasına, öz-kontrol, öz-düzenleme, öz-disiplin ve haz erteleme gibi önemli konularla ilgili bakış açılarını zenginleştirmesine katkı sunması beklenmektedir.
Keywords : İrade, İrade Gücü, Haz Erteleme, Öz Kontrol, Öz Düzenleme, Öz Disiplin