Şehrezûrî'de İnsanî Nefsin Yetkinliği

Authors : Fatih AYDIN

Pages : 781-796

Doi:10.15869/itobiad.25464

View : 20 | Download : 18

Publication Date : 2014-12-16

Article Type : Research Paper

Abstract :Şehrezûrî düşüncesinin ana kavramlarından biri nefs olup filozofun metafizik, epistemoloji ve ahlâk anlayışları bu kavram üzerine şekillenmiştir. Filozof, nefsin ispatı ve kısımlarının değerlendirilmesi konusunda İşrâkî terminolojiyi kullanmakla birlikte zaman zaman İbn Sînâ’dan etkilenmiştir. Nefsin varlığının kavranamamasının nedenini kişinin bedenî bağlar ve engellerden kurtulamaması olarak gören Şehrezûrî, insanın kendini tanıma/tanımlayabilmesinin yolunun nefsin yetkinliği kazanmasından geçtiğini vurgular. Bu yaklaşımda nefsin yetkinliği “kendini bilen Rabbini bilir” esası üzerine kurgulanmış olup nefsin özünü ve Rabbini bilmesinin yolunun ahlâkî esaslara riayet edilmesiyle mümkün olacağına dikkat çeker. Bu süreçte filozofumuz zihnî arınma faaliyeti olarak da nitelendireceğimiz “keşf-müşahede”, bedenî bağlardan kurtulma şeklinde nitelendireceğimiz “riyazet” metodunu önerir. Bu şekilde “ârif” derecesine ulaşan nefs, cisme bürünmüş hakikî yetkinliği elde eder. Hakikî yetkinlik ise burhanî bilgiyle birlikte zevkî hikmette yetkinleşerek bedenî bağların esaretinden kurtulmakla kazanılır.
Keywords : yetkinlik, nefs, Şehrezûrî, ârif, mükaşefe, riyazet