İran Siyasal Kültüründe Şia: Devrimden Günümüze İran Siyasetinde Şiiliğin Etkisi

Authors : Kübra YILMAZ

Pages : 103-125

Doi:10.33201/iranian.899922

View : 18 | Download : 12

Publication Date : 2021-06-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Bu çalışmanın amacı, Şii mezhep anlayışının İran’ın siyasal kültürü ve dolayısıyla İran’ın iç ve dış politika çizgisi üzerinde ne ölçüde belirleyici olduğunun tespit edilmesidir. Çalışma, İran Devrimi ile Şii mezhep anlayışının devletin yeniden yapılandırılması süreci ve dış politika yaklaşımının gelişimi üzerinde belirleyici olduğu kabulünden hareket etmektedir. Buradan hareketle çalışmanın temel argümanı, İran’ın devrimden sonra geçirmiş olduğu dönüşümün Şii anlayışı ekseninde geliştiği yönündedir. İran’da Safevi Devleti’nden itibaren kurumsallaşmaya başlayan Şii mezhep anlayışı, ülkenin sosyal, siyasi ve ekonomik gelişiminde başat rol oynamıştır. Şii mezhep anlayışı, Tütün Protestoları (1890) ve Meşrutiyet’in ilanı (1906) örneklerinde olduğu gibi sosyal ve siyasal olayların merkezinde yer almıştır. Tarihsel süreçte olduğu gibi Şiilik, devrimden sora da İran’ın siyasi yapısı üzerinde belirleyici değişkenlerden birisi olarak ortaya çıkmıştır. Devrimin ardından Pehlevi Hanedanlığı döneminde Fars sembolleri üzerinden gerçekleştirilen ulus kimliği inşasından vazgeçilerek, Şii ritüelleri ve sembolleri üzerinden devlet kimliği inşa edilmeye çalışılmıştır. Dolayısıyla, günümüzde İran’ın sosyal, kültürel, ekonomik ve politik yaşamının biçimlenmesinde Şii mezhep anlayışının son derece etkili olduğunu söylemek mümkündür. 
Keywords : İran, Şii Mezhebi, İran Devrimi, Siyasal Kültür, Velayet i Fakih