Uluslararası Dostluk Çerçevesinde Türkiye-İran İlişkileri: Mustafa Kemal Atatürk ve Rıza Şah Pehlevi

Authors : Nail ELHAN, Orhan KARAOĞLU

Pages : 203-226

Doi:10.33201/iranian.1179401

View : 19 | Download : 10

Publication Date : 2022-12-31

Article Type : Research Paper

Abstract :Uluslararası İlişkilerde devletler arasındaki dostluk sıklıkla çıkarlar etrafında bir araya gelen, liderlerden ve duygulardan bağımsız bir alan olarak kabul görmektedir. Buna göre devletler, uluslararası politikanın temel aktörleridir ve bireyler ile duyguların devletlerin pratikleri ve kararları üzerinde herhangi bir etkileri yoktur. Diğer taraftan son dönemlerde bireylerin, liderler arasındaki ilişkilerin ve duyguların da uluslararası ilişkiler çalışmalarında birer analiz birimi olarak ele alınabileceği savını savunan yeni yaklaşımlar ortaya çıkmaktadır. Uluslararası dostluk, bu yaklaşımlardan biridir. Uluslararası dostluk yaklaşımına göre aktörlerin uluslararası politikada çıkarlarının ötesine geçerek bir dostluk ilişkisi yaratmaları mümkündür. Bu ilişkinin ortaya çıkmasında ise en temel faktörler liderler, onların duygusal yaklaşımları ve onların arasındaki ilişkilerdir. Bu çalışma, uluslararası dostluk yaklaşımından hareketle Atatürk ve Rıza Şah dönemlerini içeren 1923-1938 yılları arası Türkiye-İran ilişkilerini ele alacaktır. Çalışmada arşiv belgeleri de kullanılarak söz konusu dönemdeki iki ülke ilişkilerinin Atatürk ve Rıza Şah arasında gelişen ilişkiler çerçevesinde uluslararası dostluk kapsamında değerlendirilebileceği üzerinde durulacaktır. Çalışma bu bağlamda iki iddia üzerinde bina edilecektir. Bunlardan ilki, uluslararası dostluğun uluslararası ilişkilerde bir analiz birimi olarak kullanılabileceğidir. İkincisi ise Türkiye-İran ilişkilerinin Atatürk ve Rıza Şah’ın liderliğindeki dönemlerde dostluk çerçevesinde değerlendirilebileceğidir. Çalışma, arşiv belgelerini de kullanarak bu iddiasını temellendirecektir. Bu kapsamda Türkiye-İran ilişkileri literatürüne yeni bir çerçeveden bakıyor olması hasebiyle literatüre katkıda bulunma iddiasındadır.
Keywords : Uluslararası İlişkiler, Uluslararası Dostluk, Türkiye İran İlişkileri, Atatürk, Rıza Pehlevi