Nadir Şah Afşar’ın Ölümünden Sonra İran’da İktidar Savaşları ve Kerim Han Zend’in İktidar Yürüyüşü (1747-1763)

Authors : Cafer Açar

Pages : 23-52

Doi:10.33201/iranian.1416099

View : 91 | Download : 90

Publication Date : 2024-06-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Kerim Han Zend’in iktidarı modern İran tarihinin en önemli dönemlerinden birini oluşturmaktadır. Safevi Devleti’nin zayıflamasıyla birlikte İran’a yapılan Afgan saldırıları, ülkede büyük bir siyasal krize yol açtı. Afşar hanedanının kurucusu Nadir Şah Afganları bertaraf ettikten sonra İran’ı istikrara kavuşturmayı başardı ancak Nadir’in uyguladığı totaliter yönetim onun 1747 yılında öldürülmesiyle sonuçlandı. Nadir’in ardılları arasında başlayan kıyasıya rekabet İran tarihinin en etkili simalarından birinin, Kerim Han Zend’in İran’ın siyasi arenasında boy göstermesine fırsat sundu. Nadir Şah tarafından Horasan’da mecburi ikâmete tâbi tutulan Zendler Nadir Şah’ın öldürülmesinden sonra Kerim Han’ın liderliğinde ana yurtları Peri ve Kemazan’a geri döndüler. 1751 yılında kendisini Vekil-i Reaya olarak ilan eden Kerim Han Zend; Hasan Ali Han Erdelani, Ali Merdan Han Bahtiyari, Azad Han Afgan, Muhammed Hasan Han Kaçar ve Feth Ali Han Afşar ile yaptığı savaşları kazandı ve 1763 yılı itibariyle İran’ın tek hâkimi oldu. Bu çalışmada özellikle Zend dönem kaynakları esas alınarak Kerim Han’ın rakipleri ile yaptığı savaşlar ve onun iktidar yürüyüşü mercek altına alınmıştır.
Keywords : İran, Nadir Şah, Zendler, Kerim Han, Vekil i Reaya