İran'da tehlike altındaki bir Türk dili değişkesi: Halaçça ve Halaç dil topluluğu

Authors : Mehmet AKKUŞ

Pages : 55-77

View : 19 | Download : 15

Publication Date : 2021-12-08

Article Type : Research Paper

Abstract :Bu çalışmanın temel amacı İran’da yaşayan ve dilleri yok olma tehlikesi altında olan Halaç dil topluluğunu ve bu topluluğun kullandığı dil değişkesini ve İran’ın dil politikası tarihini, dil politikası olgusu çerçevesinde incelemektir. Bu bağlamda, bu çalışma kapsamında İran’da Halaç Türkçesi konuşuru çok dilli ve çok lehçeli bireylerin farklı dil manzarası ekolojisi içerisinde kullandıkları Halaç Türkçesi ağızları toplumdilbilim verileri tarihi ve dilbilimsel kaynaklar ışığında incelenmektedir. Kâşgarlı Mahmûd’un Divanû Lügâti’t-Türk’te Orta Asya’da İsficāb ve Balasagun yakınlarında kaydettiği Argu adını verdiği boyun dilleriyle büyük benzerlik gösteren Halaççanın günümüzdeki konuşurlarının tarihi bu bağlamda İran’ın dil coğrafyasının biçimlenmesinde de önemli görünmektedir. Türk dili tarihinin evrelerinin çözümlenmesi bağlamında sağladığı sesbilgisi, biçimbilgisi ve sözvarlığı verileri nedeniyle önemli bir yeri olan Halaççanın durumu bu çalışma kapsamında incelenmiştir.
Keywords : Halaçça, Halaç dil topluluğu, İran, dil politikası, toplumdilbilim