HİNTLİ KÂŞİF/CASUS AHMET ŞAH NAKŞİBENDİ’NİN TÜRKİSTAN’A YAPTIĞI SEYAHAT VE GÖZLEMLERİ

Authors : Meryem ÖZER

Pages : 33-47

View : 19 | Download : 12

Publication Date : 2022-12-31

Article Type : Research Paper

Abstract :Seyahatnameler, sübjektif tarafı olmakla birlikte, farklı coğrafyalar ve toplumlar hakkında seyyahın gözlem ve tecrübelerinin aktarılması bakımından tarih sahasında önemli yer tutan yazılardır. Çeşitli amaçlarla yola çıkan seyyahların tuttuğu notlar, günlükler, raporlar seyahatnameleri/gezi yazılarını oluştururlar. XIX. yüzyıldan itibaren gittikçe gelişen ve zenginleşen seyahat yazıları içinde Türkistan ile ilgili olanlar da azımsanmayacak ölçüdedir. 1852 yılında Hoca Ahmed Şah Nakşibendî, İngilizler tarafından İngiliz casus Teğmen W. H. Wyburd’un Türkistan’a gittikten sonra kendisinden bir daha haber alınamaması üzerine onun akıbetini öğrenmek için Mançu işgali altındaki Doğu Türkistan ile Batı Türkistan’daki Hokand ve Buhara Hanlığı’na gönderilmiştir. Keşmir’den yola çıkan Ahmed Şah Nakşibendî Yarkend, Kaşgar, Oş, Hokand, Akmescid ve Buhara gibi Türkistan’ın en önemli şehirlerine gitmiştir. Bu makalenin yazılma amacı, Mir İzzetullah’tan sonra İngilizler tarafından Türkistan’a gönderilen ikinci yerli kâşif/casus olan Ahmed Şah Nakşibendî’nin bu seyahati sırasında bölgenin siyasi, sosyal ve ekonomik durumu hakkında tuttuğu notları aktararak bu alandaki çalışmalara katkıda bulunmaktır.
Keywords : Türkistan, 19 yüzyıl, Seyahatname, İngiltere