19. Yüzyılda Osmanlı Devleti ve İran Yenileşme Hareketlerinde İki Önemli Şahsiyet: Mustafa Reşit Paşa ve Mirza Taki Han

Authors : Numan TURAN

Pages : 1-27

View : 117 | Download : 37

Publication Date : 2023-06-29

Article Type : Research Paper

Abstract :Osmanlı Devleti ve İran yenileşme hareketleri 19. yüzyılda benzer koşullar içerisinde şekillenmiştir. İki devlet de içine düştüğü siyasi ve ekonomik güçsüzlüklerle mücadele etme amacıyla birtakım düzenlemeler gerçekleştirmiştir. Tarih boyunca birbirleri ile yoğun siyasi, kültürel ve ekonomik ilişkiler içinde bulunmuş olan Osmanlı Devleti ve İran’ın 19. yüzyıldaki yenileşme çabaları, benzer koşullarda birbirine yakın süreçlerden geçmiştir. Osmanlı Devleti’nde Tanzimat Fermanı’nın mimarı ve devrin en önemli devlet adamlarından Mustafa Reşit Paşa 1846-1858 yılları arasında 6 kez yürüttüğü sadrazamlık görevinde köklü reformlar gerçekleştirmiştir. İran’da ise modern anlamda önemli değişikliklerin yapıldığı dönem, Kaçar Hanedanının dördüncü hükümdarı Nasreddin Şah’ın insert ignore into journalissuearticles values(1848-1896); veziri Mirza Taki Han’ın vezirlik yıllarına insert ignore into journalissuearticles values(1848-1851); denk gelmektedir. Her iki şahsiyet de devlet yönetiminde merkezi otoritenin güçlendirilmesi, malî konularda düzenlemelerin yapılması ve kanun üstünlüğünün tesis edilmesi adına yenilikler yapmıştır. Bu çalışmada, Osmanlı Devleti ve İran’ın iki önemli devlet adamının ülkelerindeki modernleşme sürecine katkıları, karşılaştırmalı olarak gösterilmeye çalışılacaktır. Araştırmada, Türk ve İran tarihçileri tarafından hazırlanmış tetkik eserlerden faydalanılmıştır.
Keywords : Osmanlı Devleti, İran, Yenileşme, Mustafa Reşit Paşa, Mirza Taki Han