Dımaşk’ın En Zor Yılı: Şehrin Moğollar Tarafından İşgali (658/1260)

Authors : Harun YILMAZ

Pages : 71-99

Doi:10.26570/isad.326842

View : 22 | Download : 25

Publication Date : 2017-06-01

Article Type : Research Paper

Abstract :Moğollar 656 (1258) yılında Bağdat’ı işgal ettikten sonra yönlerini daha batıdaki İslâm beldelerine çevirdiler. Bu sırada Bilâdüşşam’da Eyyûbîler, Mısır’da ise yaklaşık on yıl önce Eyyûbî hâkimiyetine son veren Memlükler hâkimdi. Moğollar’ın özellikle Halep’i ele geçirdiklerinde burada gerçekleştirdikleri katliam ve yağmalar bütün bölgede büyük bir korkuya ve endişeye sebep oldu. Bunun üzerine aralarında Bilâdüşşam’ın en önemli merkezi olan Dımaşk’ın da bulunduğu bölgedeki birçok şehir herhangi bir direniş göstermeden Moğollar’a teslim oldu. Dımaşk’ın Moğollar tarafından işgaliyle Eyyûbîler tarih sahnesinden çekildiler. Dımaşk ise Moğollar Aynicâlût Savaşı’nda Memlükler tarafından mağlûp edilinceye kadar yaklaşık sekiz ay işgal altında kaldı. Moğol işgali, siyasî ve askerî alanda değişikliklere sebep olduğu kadar şehrin dinî, ilmî, ekonomik hayatında da önemli sonuçlar doğurdu. İşgal, Dımaşk’ta özellikle üç alanda önemli etkiler meydana getirdi: Müslüman-hıristiyan ilişkilerinde gerilimler ve yeni bir toplumsal düzen kurma teşebbüsü; mansıplar üzerinden birtakım ulemâ ile ilişkiler kurma ve ilmî mansıplardaki değişiklikler; güvenlik kaygısı sebebiyle aralarında ulemâdan isimlerin de bulunduğu çok sayıda insanın şehirden göçü. Moğol işgali sırasında Dımaşk’ta meydana gelen gelişmeler ile işgalin hemen ardından yaşanan restorasyon dönemini ele alan bu makale, işgalin özellikle şehirdeki ulemâya etkisi üzerinde durmaktadır.
Keywords : Dımaşk, Eyyûbîler, kādılkudatlık, Moğollar, ulemâ