From Process to God: A Muslim’s Critical Engagement with Charles Hartshorne

Authors : Özgür KOCA

Pages : 81-92

View : 20 | Download : 3

Publication Date : 2011-09-01

Article Type : Research Paper

Abstract :Büyük dini gelenekler Tanrı ve âlem arasındaki ilişkinin doğasını anlamak için önemli ölçüde çaba harcamıştır. Bu tartışmanın cazibesi, insanlığın dini tecrübesini taşıyan derin etkilerden kaynaklanmaktadır. Temel sorulara ilişkin, özellikle de, Tanrı-âlem ilişkisinde metafiziksel varsayımlarını hesaba katarak, insanın dindarlığının psikolojik boyutlarına dair cevap verilmektedir. Charles Hartshorne, geçen yüzyılın en etkili din filozoflarındandır ve bilim çağında Tanrı-âlem ilişkisini anlamak için bir dizi metafizik kavram geliştirmiştir. Onun sisteminde, Tanrı ve âlemin dinamik ve birbirini zenginleştiren bir ilişkisi vardır ve Tanrı’nın dünyadaki içkinliği ya da dünyaya olan bağımlılığı en önemli özelliğidir. Bu makalede, ilk olarak Hartshorne’nin Tanrı-âlem ilişkisinin doğası üzerine düşüncelerini, daha geniş çerçevede ise Alfred N. Whitehead ve Hartshorne’nun süreç felsefelerini, bu düşüncelerinin geliştirilmesine odaklanarak eleştireceğim. Daha sonra, bazı kritik soruları oluşturup, İslâmi bir bakış açısından kalkarak, Hartshorne’nun düşünce sisteminde bazı tutarsızlıkların olabileceğine işaret edeceğim.
Keywords : Din Felsefesi, Charles Hartshorne, süreç, Tanrı, İslâm