Ma‘dûm ve Mümkün: Mûtezile’nin “Ma‘dûm” ve İbn Sînâ’nın “Mümkün” Kavramı Üzerine Değerlendirmeler

Authors : Ömer Ali YILDIRIM

Pages : 81-107

View : 19 | Download : 2

Publication Date : 2013-09-01

Article Type : Research Paper

Abstract :Bu makale Şehristânî’nin Nihâyetü’l-ikdâm’da dile getirdiği Mûtezile’nin “ma‘dûm”a şeylik atfetme noktasında filozoflardan etkilendiği ve onları yanlış anladıkları iddiasını değerlendirmeyi amaçlamaktadır. Bu doğrultuda öncelikle İbn Sînâ felsefesindeki “mümkün” anlayışıyla Mûtezile’deki “ma‘dûm” kavramı incelenmekte, iki kavram arasındaki ilişki ya da ilişkisizlik belirlenmeye çalışılmaktadır. Bu incelemede bilhassa İbn Sînâ’da mümkün varlığın tabiatı imkân ve Mûtezile’nin ma‘dûm anlayışı üzerinde durulmakta, İbn Sînâ’nın ma‘dûm anlayışına ise gerektiği ölçüde atıf yapılmaktadır. Yine bu tartışma düzleminde İbn Sînâ felsefesinde zihnî varlık anlayışı da Mûtezilî literatürdeki ma‘dûmla ilişkisi nispetinde incelenmektedir. Makalenin sonunda ise Mûtezilî anlayıştaki ma‘dûm ile İbn Sînâ’daki mümkün varlık anlayışları arasında irtibat bulunup bulunmadığı noktasında bir sonuca ulaşılmakta ve bu sonuç üzerinden, Şehristânî’nin iddiasının isabetliliği tartışılmaktadır.
Keywords : Şehristânî, İbn Sînâ, mümkün, Mûtezile, madûm, şey, imkânsız, malûm