Hikmetü’l-‘Ayn Geleneğine Göre Varlık: İbn Mübârekşah Yorumu

Authors : Necmi DERİN

Pages : 69-86

View : 15 | Download : 3

Publication Date : 2012-09-01

Article Type : Research Paper

Abstract :Bu makale, Hikmetü’l-‘ayn’ın müellifi Kâtibî ve onun şarihi İbn Mübârekşah’ın varlık hakkındaki düşüncelerini incelemektedir. Varlık, İbn Sînâ ve takipçileri tarafından “müşekkik” bir kavram olarak kullanılır. Kelamcıların büyük çoğunluğu mana ortaklığını mutevâtı’ veya müşekkik savunurken Ebü’l-Hasan el-Eş‘arî ve Ebü’l-Hüseyin el-Basrî ise lafız ortaklığını müşterek savunurlar. Lafız ortaklığına göre varlık, “vâcib” zorunlu ve “mümkün” diye taksim edilemez. Kelamcıların büyük çoğunluğuna göre varlık, hem mümkün varlıkta hem zorunlu varlıkta mahiyete eklenir. Filozoflara göre ise varlık müşekkik bir kavram olduğundan öncelik ve kuvvet bakımından farklı anlamlara sahiptir. Varlık-mahiyet ayrımı Vâcibü’lvücûd için söz konusu olmazken mümkünlerde varlık mahiyetten ayrıdır.
Keywords : Hikmetül ayn, Kâtibî, Kazvînî, İbn Mübârekşah, varlık, mahiyet, müşterek, mutevâtı, müşekkik