Ebû Hayyân et-Tevhîdî’de Bilgi-Fiil İlişkisi ve İlâhî İnâyet

Authors : İbrahim Halil ÜÇER

Pages : 119-130

View : 22 | Download : 15

Publication Date : 2007-07-01

Article Type : Research Paper

Abstract :Bilgi-fiil ilişkisi, antik dönemden bu yana ahlak felsefesinin en temel sorunlarından biri olagelmiştir. Sorunun tarihi, esas itibariyle bilme ile yapma arasında özdeşlik, zorunluluk veya zorunsuzluk ilişkisi bulunduğu şeklinde özetlenebilecek cevaplardan oluşur. Sokrat, Platon ve Aristo’nun ahlak felsefelerinde merkezî önemi haiz bu sorun, Fârâbî, İbn Miskeveyh ve Ebû Süleyman es-Sicistânî gibi Müslüman filozoflar tarafından da ahlak felsefesinin ana sorunlarından biri olarak tartışılmıştır. IV. (X.) yüzyıl Bağdat’ında yaşamış bir edip-filozof olan Ebû Hayyân et-Tevhîdî (330-414/942-1023) ise “Bilgi ile erdem arasında nasıl bir ilişki bulunmaktadır?” ve “Bilme, yapmayı gerektirir mi?” soruları üzerinden, beşinci yüzyılın ünlü düşünürü Gazzâlî’yi andırır bir şekilde kelâm, felsefe ve tasavvuf gibi dönemin hâkim düşünce gelenekleri içinde gerçekleşen bir hakikat arayışına girmiştir.
Keywords : Tevhîdî, bilgi, fiil, erdem