Kurgunun Asıl Anahtarı: Ferdi ve Şürekası'nda Kapılar

Authors : Abdullah EZİK, Seval ŞAHİN

Pages : 508-518

Doi:10.34083/akaded.874655

View : 28 | Download : 16

Publication Date : 2021-04-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Jacques Ranciére’in Kurmacanın Kıyıları (2017) isimli kitabı kurmaca metinlerde kapı ve pencerelerin ele alınışını burjuvazi ve sınıflar arası geçiş bağlamında irdeleyerek Fransız Devrimi’nden sonra yoksulların edebiyatta görünür olduğunu, bunun da kurguda kapı ve pencereler aracılığıyla devreye giren farklı anlatım teknikleriyle gerçekleştiğini ortaya koyar. 19. yüzyıl Türk edebiyatının öncü isimlerinden, eserlerinde çoğunlukla kapalı mekânları kullanan Halit Ziya Uşaklıgil’in romanlarında da kapı ve pencereler özel bir yer tutar. Uşaklıgil’in henüz İstanbul’a gelmeden önce yazdığı Ferdi ve Şürekası’nda (1895) kapılar gerek olay örgüsü gerekse kahramanların kurgudaki rolleri bakımından önemli bir yer tutar. Bu da onların romanın kurgusunu belirleyen temel bir araç gibi çalışmasını, kimi sahnelerde şeffaflaşarak bir pencere gibi farklı kahramanların birbirlerini görmesini, hayallerini yansıtabilecekleri bir perde gibi işlemesini ve olay örgüsündeki kırılmaları işaret etmesini sağlar. Tüm bu süreçte kapıların üstlendiği bir başka işlevse kahramanların hayallerini görünür kılarak ve bu sayede şeffaflaşarak onları içlerinde bulundukları dünyanın gerçekliğinden uzaklaştırmaktır. Böylece kahramanlar duygularını göstermenin farklı bir yolunu bularak, hislerini görünür kılarlar. Halit Ziya edebiyatında kurguyu oluşturan temel bir unsur olan kapıların bu işlevi, Ferdi ve Şürekası ile başlar ve onun sonraki eserlerinde de devam eder.
Keywords : Jacques Ranciére, Kurmacanın Kıyıları, Halit Ziya Uşaklıgil, Ferdi ve Şürekası, Burjuvazi, Kapı