Mirjaqıp Duwlatov’un Edebî Eserlerinde Kitabi Dile Ait Morfolojik Unsurlar

Authors : Onur BALCİ

Pages : 389-407

Doi:10.34083/akaded.893136

View : 27 | Download : 16

Publication Date : 2021-04-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Mirjaqıp Duwlatov hem Kazak edebiyatının hem de Kazak siyasi hayatının önemli simalarından biridir. İlk eserlerini 20. yüzyılın başında veren Mirjaqıp Duwlatov’un eserlerinde iki farklı dil kullanımı görülmektedir. Birincisi Duwlatov ile aynı dönemde eser veren bazı müelliflerin eserlerinde görülen kitabi dil; ikincisi ise Kazak konuşma diline dayanan dildir. Kitabi dil olarak adlandırılan dil, esasen Türkistan coğrafyasının ortak yazı dili ile Kazak lehçesinin karışımı ile oluşan edebî dildir. Duwlatov roman, tiyatro, şiir, hikâye türünde verdiği eserlerde kitabi dili kullanır. Gazete yazılarında, okul kitaplarında ve tercümelerinde ise halkın konuştuğu dili tercih eder. Mirjaqıp Duwlatov’un ve onunla aynı dönemde eser veren bazı müelliflerin edebi eserlerinde görülen kitabi dil, çağdaş Kazak Türkçesinden farklı özellikler göstermektedir. Bu özellikleri şu üç grupta sıralamak mümkündür: 1. Fonetik özellikler, 2. Morfolojik özellikler, 3. Söz varlığı. Bu çalışmada Duwlatov’un eserlerinde mevcut olan ancak çağdaş Kazak Türkçesinde bulunmayan morfolojik özellikler ele alınmıştır. Çağdaş Kazak Türkçesinde görülmeyen ekler, yapılar ve bağımlı biçimbirim ile bağımsız biçim birim arasında kalan edatlar ve zamirler değerlendirmeye alınmıştır.
Keywords : Kazak Türkçesi, Kitabi Dil, Morfolojik Özellikler