tat- Eyleminin Anlam Genişlemesi Üzerine Bir İnceleme

Authors : Melike BAŞ

Pages : 1538-1557

Doi:10.34083/akaded.961005

View : 23 | Download : 16

Publication Date : 2021-08-30

Article Type : Research Paper

Abstract :İmgesel dilin temelini oluşturan bedenlerimiz ve fiziksel deneyimlerimiz aynı zamanda metaforik kavramlaştırmaların oluşumunda rol oynayan duyusal kanallar ile ayrılmaz bir şekilde bağlantılıdır ve bedenleşmiş bilişin özünde yer almaktadır. Bu bağlamda, bu çalışma, beş temel duyudan biri olan tatma duyusunu ifade etmek için kullanılan tat- eyleminin derlem verisinden elde edilen eşdizimlilik örüntülerine ve bağımlı dizinlere odaklanarak söz konusu eylemin kullanım bağlamında sunduğu çokanlamlı doğasına dair bilgi sahibi olmayı amaçlamaktadır. Bu amaçla, Türkçe Ulusal Derlem v3’ten elde edilen eşdizim oluşturduğu ilk yüz sözcük anlam alanlarına göre sınıflandırılmış ve bağımlı dizin satırları incelenmiştir. Çalışma sonuçları, tatma duyusunun ‘yemek’ kavram alanının yanı sıra, duygular, soyut kavramlar, bilişsel durumların ifadesinde kullanıldığını göstermektedir. Ayrıca, farklı duyuların (görme, işitme, koklama, dokunma) ifadelerinde sinestezik bir anlam taşıdığı da tespit edilmiştir. Çalışmada elde edilen DENEYİMLEMEK TATMAKTIR, FARKINA VARMAK / BİLMEK / ÖĞRENMEK TATMAKTIR ve BİR DUYGUYU HİSSETMEK TATMAKTIR metaforları, BİLİŞ ALGIDIR üst-metaforu ile örtüşmekte ve önceki çalışmaların bulgularına paralellik göstermektedir.
Keywords : algı eylemleri, tatma duyusu, eşdizim, sinestezi, metafor