Çağataycadaki Zamir+Edat Bağlantısında İlgi Durum Eki +nI: Du’â-yı Habîb-nâme Örneği

Authors : Gökhan ÖLKER, Perihan ÖLKER

Pages : 1487-1506

Doi:10.34083/akaded.1198113

View : 24 | Download : 15

Publication Date : 2022-12-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Klasik dönem sonrası Çağatay Türkçesinde meslek risaleleri yazma geleneğinin olduğu görülmektedir. Bakırcılık, demircilik, dokumacılık, kasaplık, çiftçilik gibi zanaatlerin yer aldığı bu risalelerin bulunduğu mecmualarda dualar da önemli bir görünüm arzetmektedir. Çağatayca bir risale mecmuası içinde yer alan Duâ-yı Habîbnâme, Doğu Türklüğünde koruyucu dua yazma ve taşıma geleneğini yansıtmaktadır. Gerek Klasik Türk edebiyatı bünyesinde gerekse halk edebiyatı kapsamında değerlendirilebilecek, her duruma göre, dua mecmuaları ve duanameler görülmektedir. Bilhassa meslek risaleleri ile bu duaların aynı mecmua içinde yer alması ahilik kültürünün de yansımasıdır. Zanaat erbabı koruyucu, bereket verici, işini kolaylaştırıcı olduğuna inandığı dualarla mesleğini icra etmektedir. Metinde geçen térek insert ignore into journalissuearticles values(kavak); ağacı da Türk mitolojisinin, İslami dönemdeki yansımasıdır. Eski Türkçe döneminde +nI ilgi durum eki ile zamir+edat bağlantısının sağlandığı bilinmektedir. Ancak elimizdeki, Çağatay Türkçesinin klasik sonrası dönemine ait, metinde de aynı şekil görülmekte, başka Çağatayca metinlerle de örnekler tespit edilebilmektedir. Bu çalışmada metinde geçen klasik sonrası Çağatay Türkçesine dair unsurlar ele alınacak, Türkçedeki ilgi durum eki +nI üzerinde durulacak ve lehçeleşme aşamasında Eski Türkçe döneminde olduğu gibi bir kullanımın insert ignore into journalissuearticles values(anı üçün, meni üçün, seni birle vb…); örneklerle nasıl devam ettiği ve taşındığı değerlendirilecektir.
Keywords : Çağatay Türkçesi, dua mecmuası, meslek risalesi, nI ilgi durum eki, zamir edat bağlantısı