Çağatayca Bir Fütüvvet-nâme Risalesi

Authors : Recep YÜRÜMEZ

Pages : 534-558

Doi:10.34083/akaded.1261512

View : 22 | Download : 13

Publication Date : 2023-04-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Öz Arapça fetâ kelimesinden türetilmiş olan fütüvvet; yiğitlik, cömertlik, gençlik, kahramanlık anlamlarına gelmektedir. Fütüvvet terimi zaman içerisinde anlam değişikliklerine uğramış, tasavvufta yer edinerek ilerleyen zamanlarda gelenek, göreneklerin, dinî törenlerin ve meslek risalelerinin yazıldığı fütüvvet-nâmeler bir tür olarak edebiyatta önemli bir yere sahip olmuştur. Söz konusu terim, Türk dünyasında ise ilk kez Horasan bölgesinde kullanılmış olmakla birlikte Anadolu coğrafyasında bu alanda yazılmış olan eserler Ahilik Teşkilatı ve loncaların kurulması, işletilmesinde kılavuzluk görevi üstlenmiştir. Araştırmada incelenmiş olan fütüvvet-nâme adlı el yazması, klasik sonrası Çağatay Türkçesi ile yazılmış bir risaledir. Kırgızistan’dan temin edilen risalenin tamamı 24 varaktan müteşekkildir ve ilk 18 varaklık kısmı incelememize konu olmuştur. Konu olarak bir kısmı çoban-nâme bir kısmı ise dua-nâme olan el yazmasında yazar ve yazıldığı tarih ile ilgili herhangi bir bilgi bulunmamaktadır. Çalışmada metnin çeviri yazısı, ses bilgisi, şekil bilgisi incelemesi yapılmış, gerekli görülen yerlerde açıklamalara da yer verilmiştir. Nitel araştırma yöntemlerinden doküman incelemesi tekniğiyle ele alınmış olan çalışmanın amacı özellikle klasik sonrası Çağatay Türkçesiyle ilgili yapılan çalışmaların, geçiş dönemi eserleri olmaları hasebiyle hem Çağatay Türkçesi hem de modern Türk lehçelerinin araştırmacılarına önemli dil materyalleri sunmalarıdır.
Keywords : Fütüvvet, fütüvvet nâme, Çağatay Türkçesi ile fütüvvet nâme, çoban nâme, dua nâme