Cahiliye Dönemi Kâhinelerinden Zerkâ-i Yemâme ve Darîr’in `Siyer-i Nebî`sindeki Yansımaları

Authors : Melek DİKMEN

Pages : 274-295

Doi:10.34083/akaded.1265801

View : 21 | Download : 16

Publication Date : 2023-04-30

Article Type : Research Paper

Abstract :İslamiyet etkisinde gelişen Türk edebiyatında tarihî ve efsanevî şahsiyetlerin zikredilmesi, hatta bazı özellikleri ile sembol olarak kullanımı dikkat çekmektedir. Bu anlamda, görme kuvveti ve ferasetiyle anılan, Cahiliye dönemi Arap toplumunda meşhur olan kâhine Zerkâ-i Yemâme’den bahsetmek mümkündür. Zerkâ-i Yemâme’nin üç günlük mesafeden gelenleri görebilecek kadar keskin bir görme gücüne sahip oluşu Klâsik dönem şiirlerinde remiz olarak kullanıldığı gibi siyer türündeki eserlerde de zikredilmiştir. Türk edebiyatındaki siyerlere öncülük eden Darîr’in Siyer-i Nebî’sinde de söz konusu kadın karakter farklı yönleriyle anlatılmış ve hatta Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi H. 1221 nolu minyatürlü nüshasında olaylar tasvirlerle görsel hâle getirilmiştir. Eserde Zerkâ, Hz. Peygamber’in babası Abdullah ile evlenmek istemesi, basireti, kabilesine baskın yapan Gassânlılara karşı uyarmasına rağmen söylediklerinin dikkate alınmaması ve Hz. Peygamber’in dünyayı teşrifine engel olmak için annesi Âmine’yi öldürtmek istemesi yönüyle söz konusu edilmiştir. Metni görsel hâle getiren resimler, hem olayların geçtiği hem de eserin resmedildiği dönemin zihniyetini ve inanışlarını ortaya koyması yönüyle mühimdir. Çalışmada Zerkâ hakkında bilgi verildikten sonra Darîr’in eserinde anlatılan olaylar ve tasvirleri hakkında değerlendirmeler yapılmıştır.
Keywords : Zerkâ i Yemâme, Kâhin, Darîr, Siyer i Nebî, TSMK H 1221