Çağatayca Sözlüklerde Yer Alan Meslekler ve Bu Mesleklerle İlgili Ünvanlar

Authors : Muhsin UYGUN

Pages : 1299-1339

Doi:10.34083/akaded.1318562

View : 88 | Download : 80

Publication Date : 2023-08-30

Article Type : Research Paper

Abstract :İnsanlık tarihi incelendiğinde, özelde bireylerin, genelde toplumların, ihtiyaçlarını karşılamak için pek çok meslek alanında gelişme gösterdikleri görülmektedir. Bu meslek alanları toplumların yaşam biçimleri, dünya görüşleri, temel ihtiyaçları, medeniyet seviyeleri vb. alanlarda araştırmacılara önemli bilgiler sunmaktadır. Eski Türkler de ihtiyaçlarını karşılamak üzere birçok meslek dalında, yüzyıllarca varlık göstermişler ve miras olarak bu meslekleri sonraki nesillere aktarmışlardır. Çalışmamızda Çağatay Türkçesi döneminde hangi meslek dallarının ve bu mesleklerle ilgili olan ünvanların var olduğu ortaya konulmaya çalışılmıştır. Bu meslek dallarının tespiti için öncelikle Çağatayca olarak kaleme alınan Çağatayca Manzum Sözlük, Feraği\`nin Çağatay Türkçesi Sözlüğü, Fazlullâh Han Lügâti, Fethali Kaçar\`ın Çağatay Türkçesi Sözlüğü, Nezrali\`nin Çağatay Türkçesi Sözlüğü, Nevāyį\`nin Sözleri ve Çağatayca Tanıklar, Senglâh\`ın Tematik Sözlüğü, Zebân-ı Türkî adlı sözlükler taranmış ve bu sözlüklerde yer alan meslek adları ile ünvanlar listelenmiştir. Ardından meslek ve ünvanlar yapı bakımından incelenmiş, sözcüklerin kökü ve aldıkları ekler belirtilmiştir. Kök ve ek ayrıştırması yapılırken kök ve aldıkları eklerde şüphe oluşturmayan sözcükler için herhangi bir kaynak gösterilmemiş, diğer sözcükler için ilgili eserler kaynak olarak verilmiştir.
Keywords : Çağatay Türkçesi, Çağatayca Sözlükler, meslekler, unvanlar