İsmail Hikmetî’nin Farsça-Türkçe Manzum Sözlüğü: Tuhfe-i Nâdîde

Authors : Yunus Kaplan

Pages : 536-558

Doi:10.34083/akaded.1391554

View : 120 | Download : 142

Publication Date : 2024-04-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Klasik Türk edebiyatının sahip olduğu renkli zenginliği yansıtan edebî türlerden biri olan ve genel itibarıyla Türkçe dışında farklı bir dilin öğretimini kolaylaştırmak için tanzim edilen manzum sözlük türünde birçok eser kaleme alınmıştır. Bunlardan biri de 18. yüzyıl mutasavvıf şairlerinden İsmail Hikmetî’nin (öl. 1773) Farsça-Türkçe şeklinde kaleme aldığı Tuhfe-i Nâdîde’dir. 1161/1748 yılında telif edilen eserin şimdilik bilinen tek yazma nüshası, Süleymaniye Kütüphanesi Hacı Mahmud Efendi Koleksiyonu 3638 numarada kayıtlıdır. Müellifinin ifadesiyle Farsça-Türkçe manzum sözlüklerin en meşhuru olan Tuhfe-i Şâhidî’de bulunmayan bazı kelimeleri ihtiva eden Tuhfe-i Nâdîde, mensur bir mukaddime ve kelime anlamlarının verildiği beyit sayısı 13 ile 34 arasında değişkenlik gösteren beş kıtʻadan müteşekkildir. Beyit sayısı 99’u bulan kıt‘aların tanziminde herhangi bir tertip hususiyeti gözetilmemiş, kahir ekseri isim kökenli olan 280 civarında Farsça kelime ve ibarenin Türkçe karşılığına yer verilmiştir. Bu çalışmada manzum sözlükler hakkında özet mahiyetinde bilgilendirmede bulunulduktan sonra, Tuhfe-i Nâdîde’nin sahip olduğu şekil ve muhteva özelliklerine temas edilmiş ve çeviri yazılı metnine yer verilmiştir.
Keywords : Klasik Türk edebiyatı, manzum sözlük, İsmail Hikmetî, Tuhfe i Nâdîde