Sadrüşşehîd: Hayatı, Eserleri ve İlmî Kişiliği
Authors : Abdulhalik UYGUR
Pages : 309-333
View : 24 | Download : 14
Publication Date : 2021-10-30
Article Type : Research Paper
Abstract :Sadrüşşehîd lakaplı Ömer b. Abdülazîz b. Ömer b. Mâze el-Buhârî (ö. 536/1141) Karahanlıların son dönemlerinde Selçukluların himayesindeki Buhâra’da yetişmiş bir fakihtir, aynı zamanda bir devlet adamıdır. Sadrüşşehîd’in mensup olduğu Burhan ailesi Buhara’da bir nevi Şeyhülislamlık müessesesi olan sadırlık makamını bir buçuk asır elinde tutmuşlardır. Önemli bir Hanefî âlimi olan Burhânuddin Abdülazîz b. Mâze 518 (1124) senesinde vefat edince oğlu Sadrüşşehîd onun yerine geçmiş ve bu görevi on sekiz sene sürdürmüştür. Bıraktığı yirmiden fazla önemli eserleri ve yetiştirdiği birçok talebleri ile islâm ilim ve kültür âlemine büyük katkılarda bulunan Sadrüşşehîd 5 Safer 536 (9 Eylül 1141) tarihinde Büyük Selçuklu Sultanı Sencer’in (ö. 552/1157) Karahıtaylara karşı girdiği meşhur Katvân Savaşı’nda şehit düşmüştür. Sadrüşşehîd’in bıraktığı eserlerinin çoğu günümüze ulaşmış ise de birçoğu hâla yayımlanmamıştır. Çalışmamızda eserlerinin bulunduğu kütüphaneler tespit edilip, içeriği hakkında bilgi verildiği gibi yanlışlıkla Sadrüşşehîd’e nispet edilen eserler hakkında da detaylı bilgi verilmiştir. Ayrıca Sadrüşşehîd’in İlmî kişiliği ve Hanefî fakihler nezdindeki yerinin tespiti için yaptığımız araştırma sonucu Sadrüşşehîd, Kemalpaşazâde’nin (ö. 940/1533) Hanefî fakihlerinin mezhep içindeki konumunu ortaya koymak için yaptığı Hanefî fakihleri tasnifine göre üçüncü tabakada, yani “meselede müçtehitler” tabakasında yer alması gerektiği ortaya çıkmıştır.Keywords : Buhara, Mâze, Burhan ailesi, Ömer b Abdülazîz, Sadrüşşehîd