Hanefî Geleneğin İmâmeyn’in Ebû Hanîfe’ye Muhâlefetini Yorumlayışı: Öşür Merkezli Bir Okuma

Authors : İlyas YILDIRIM

Pages : 51-84

View : 18 | Download : 10

Publication Date : 2019-10-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Hanefî mezhebi, Ebû Hanîfe ve öğrencilerinin görüşlerini esas alarak kurulmuş bir fıkıh ekolüdür. Bu kurucu figürler, her konuda aynı kanaate sahip olmamışlardır. Aralarındaki ihtilafın ise pek çok sebebi bulunmaktadır. Bunların bir kısmı mezhebin kurucu metinlerinde sarahaten yer bulurken bir kısmı aynı netlikte değildir. Yine bu ihtilaflar, ilgili farklılığa dair yorumlama ameliyesini zorunlu kılmıştır. Bu yorumlama, ihtilafın gerekçesinin kurucu metinlerde olup olmadığını merkeze almaksızın kendi mecrasında akmıştır. Yorumlayıcılar ise bu ekole mensup olan ulemadır. Nitekim mezhep, kurucu simaların yanı sıra farklı zaman ve mekânlarda binlerce âlimin emek ve katkılarıyla gelişmesini sürdürmüştür. Bu âlimler, kurucu müçtehitler arasındaki bu ihtilafı, çeşitli yönlerden ele alıp değerlendirmişlerdir. Bu süreç, bir taraftan delillerin yeniden ele alınması diğer taraftan farklı delillerin ileri sürülmesiyle devam etti. Her âlim, kendi yaşadığı çağın bilgi ve birikimini bu ihtilafların çözümlenmesinde kullandı. Yer yer de gelen eleştiriler cevaplandı. Nihayetinde bütün bu emekler, bir mezhebin tarihini görme potansiyeli taşıyan bir zenginlik barındırır. Bu makale de Ebû Yûsuf ve İmam Muhammed’in, hocaları Ebû Hanîfe’den farklı düşündükleri konulardan biri olan öşür üzerinden geleneğin yorumlayışı üzerine eğilecektir. Bu sayede Hanefî mezhebi tarihine dair bir perspektif sunulmuş olacaktır.
Keywords : İslam Hukuku, Hanefî mezhebi, İhtilaf, Öşür, Ebû Hanîfe, İmâmeyn