İslam Hukuk Metodolojisinde İstikrâ Yöntemi
Authors : Mehmet Selim ASLAN
Pages : 59-82
View : 21 | Download : 13
Publication Date : 2019-04-30
Article Type : Research Paper
Abstract :İslam hukuk metodolojisinde yöntem sorunu bağlamında incelenen istikrâ, cüz’îlere dayanarak bütün hakkında hükme ulaşmaktır. Usulcüler istikrâyı tam istikrâ ve nâkıs istikrâ şeklinde ikili bir taksime tabi tutmuşlardır. Tam istikrâ, bütün cüz’îlerin tek tek incelenmesi sonucu varılan hükmün küllî için geçerli olmasıdır. Bu istikrâ türü kat‘î bilgi sağladığı için bütün usulcüler tarafından şer‘î hüccet sayılmaktadır. Nâkıs istikrâ ise, küllîyi meydana getiren cüz’îlerin çoğunu veya bir kısmını inceleyerek o küllî hakkında genel bir hükme ulaşmaktır. Bu tür istikrâ zan ifade ettiği için fıkıhta şer’î bir hüccet sayılıp sayılmaması usulcüler arasında ihtilaflıdır. Hanefîler metodolojik olarak onu şer‘î deliller arasında saymamaktadırlar. Buna karşılık bir küllîye ait cüz’îlerin çoğunluğu veya bir kısmı tek tek incelenerek bir hükmün elde edilmesi, tartışma konusu edilen fıkhî meselenin de aynı hükme tabi olacağı kanaatini verdiğini gerekçe gösteren cumhur nâkısistikrânın da şer‘î bir hüccet olduğu görüşündedir. İstikrâ metodu, hükmü Kitap, sünnet, icmâ ve kıyasla belirlenemeyen fıkhî meseleleri çözüme kavuşturmak bakımından önemli bir fonksiyonasahiptir. Şöyle ki fıkhî bir problemle karşılaşan ve çözüm arayan fakih her şeyden önce karşılaştığı meseleyi bütün önemli özellikleri ile tespit eder. Daha sonra benzer örneklerden yola çıkarak ulaşılan genel hükmü göz önünde bulundurmak suretiyle problemi çözebilir. Bu aşamadaki faaliyetinin istikrâ metoduna dayanması kaçınılmazdır. Bu çalışmada usulcülerin istikrâyı hukuk metodolojisinde bir yöntem olarak kullanıp kullanmadıkları ve fakihlerin de onu fıkhî meseleleri çözümlemede ne ölçüde kullandıkları işlenmiştir. Bu bağlamda istikrâ metodu ele alınmış ve fıkhî meselelerin çözümünde nasıl kullanıldığı üzerinde durulmuştur. Cumhurun ortaya koyduğu ve şer‘î bir hüccet olarak sahiplendiği istikrâ metodu için söz konusu edilen problemlere istinaden karşılaştığı eleştirilere de yer verilmiş ve istikrâ metodunun işleyiş şekli üzerinde durulmuştur.Keywords : İslam Hukuk Metodolojisi, Akıl Yürütme, İstidlâl, İstikrâ, Küllî, Cüzî