Mütevâtir Kıraatler Arası Telfîkin Namaza Etkisi

Authors : Abdullah Çakır, Fatma Çakır

Pages : 85-116

Doi:10.59777/ihad.1460284

View : 122 | Download : 94

Publication Date : 2024-06-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Mütevâtir kıraatler arası telfîk kıraat ve fıkıh ilimlerinde tartışmalı bir konudur. Bunun namaza etkisi tartışmanın fıkhî boyutlarından birisidir. Kişi namazda kıraatler arası telfîk problemiyle karşılaşabilir. Çünkü bazı kıraatlerdeki okuyuşlar diğer kıraatlere göre kolay olabilmektedir. Mesela teshîle göre okuyan ve okumayan kıraat veya ibdâle göre okuyan ve okumayan kıraat arasında telaffuzda kolaylık açısından fark vardır. Kişi bu kolaylık sebebi ile namazda başladığı kıraatten farklı bir kıraate geçerek okuyabilir ya da Kırâat-i Aşere tahsili yapmışsa kıraatler arasında yanlışlıkla geçişler yapabilir. Söz konusu geçişler sebebiyle telfîkin namaza etkisi problem olarak karşımıza çıkar. Bu da konunun açıklığa kavuşturulması için araştırılma ihtiyacını doğurur. Bu ihtiyaç makalenin yazılmasının önemli saiklerindendir. Makale başta kıraat âlimlerinin kıraatler arası telfîke bakışlarına değinerek konunun kıraat ilmindeki yönünü açıklar. Kıraat âlimleri mütevâtir kıraatler arası telfîkte ihtilaf etmişlerdir. Bazısı mutlak olarak kıraatler arası telfîki caiz görmezken bazısı ise anlamı değiştirmediği ve telfîk edilen kıraati başka bir imama dayandırmadığı takdirde caiz görmektedir. Kıraat âlimlerinin görüşlerine değinildikten sonra makale telfîk kavramı ve onun türlerini inceler. Kıraatler arası telfîk, âyet bir kıraate göre okunmaya başlanmışken başka kıraate geçerek okumayı devam ettirmektir. Telfîk üç şekilde yapılabilir. Bunlar, kelimenin harflerini veya harekelerini ya da sadece seslerini değiştirerek yapılan telfîktir. Kıraat âlimleri mütevâtir kıraatler arası telfîkin hükmünde ihtilaf etmişlerdir. Bir kısmı mutlak caiz değil derken diğer bir kısmı Kur’ân’ın manasını bozmama şartı ile caiz görmüştür. Ancak telfîkin namaza tesirine değinilmemiştir. Telfîk namaza tesir açısından namaza tesir eden ve etmeyen diye ikiye ayrılır. Telfîkin namaza etkisi onun Kur’ân’ın manasına etki etmesine bağlıdır. Şayet Kur’ân’ın manasını ona muhalif olacak şekilde değiştiriyorsa Hanefîlere göre o telfîk namazı bozar. Ancak Mâlikî, Şâfiî ve Hanbelîlere göre kasten yapılmışsa namazı bozarken hata ile yapılmışsa namazı bozmaz. Telfîk Kur’ân’ın manasını ona muhalif bir şekilde değiştirmezse muhalif bir manaya sebebiyet vermediği için namazı bozmaz. Lakin manasında bir eksiklik meydana getirdiği için telfîki yapan kişi kerahet işlemiş ve namazında bir eksiklik meydana getirmiş olur. Bu eksiklik vacib kıraatte olmuşsa o kimse sehiv secdesi yaparak bu eksikliği giderir. Sünnet olan kıraatte olmuşsa sehiv secdesine gerek olmaz. Telfîkin okunan âyetin manasını ona muhalif olacak şekilde değiştirmesinin namazı bozmasının sebebi telaffuz edilen lafızların dünya kelamı hükmünü almasıdır. Çünkü bir lafız ya Kur’ân ya dua ya da zikirdir. Bunların dışında kalan lafızlar dünya kelamıdır. Yukarda zikredilen harf, hareke ve ses düzeyinde telfîkler incelendiğinde ses düzeyinde olduğu yani usulî telfîkin âyetin manasını değiştirmediği görülür. Harf ve hareke düzeyindeki yani ferşî telfîklerden bazısının okunan âyetin manasını değiştirdiği, bazısının da değiştirmediği mülahaza edilir. Fakat bu değişiklik Kur’ân’ın manasına muhalif olacak seviyede değil, âyetlerin manasında bir eksiklik ve düşüklük oluşturacak seviyededir. Bu sebeple telfîk türlerinin hiçbirisi namazı bozmaz. Fakat bazısı namazda eksiklik oluşturur. Netice olarak mütevâtir kıraatler arası telfîkin bazı durumlarda namazın sıhhatine zarar verdiği, bu durumlar dışında namazın sıhhatine bir zarar vermediği tespit edilmiştir. Makale bu konuları inceleyerek kişinin ibadet hayatında karşılaşabileceği bir sorunun cevabını verir ve kulun Allah ile ilişkisini daha sağlam zemine oturtmasına vesile olur. Bu da makaleyi önemli kılan hususlardandır. Konu araştırılırken dokümantasyon metodu kullanılarak kaynaklar elde edilmiş, tümevarım ve tümdengelim yöntemi ile tikel ve tümel meseleler fıkhî kurallar çerçevesinde incelenerek şer’î delillerden hükümlere ulaşılmaya çalışılmıştır. Makalede söz konusu konular işlenerek namazın daha sağlıklı ifa edilmesine katkı sunmak hedeflenmektedir.
Keywords : İslam Hukuku, Tefsir, Kıraat, Kurân, Namaz, Telfîk