Sultan I. Ahmed Han’a Ait Haremeyn’le İlgili Arapça Bir Vakfiye

Authors : Mustafa Lütfi BİLGE

Pages : 65-101

Doi:10.26650/iuitd.2020.697006

View : 23 | Download : 16

Publication Date : 2020-03-20

Article Type : Research Paper

Abstract :Bu makalenin konusu Osmanlı Sultanı I. Ahmed’in (1603-1617) Hac yollarına ve Haremeyn’e müteveccih hizmetler içeren Arapça Vakfiyesinin (1025/1616) incelenmesididir. Orijinali Topkapı Sarayı Müzesi Arşivi’nde bulunan Vakfiye hakkında daha önce bir neşir yapılmamış olması dikkat çekiyor. III. Mehmed’ten sonra Osmanlı tahtına geçen I. Ahmed Mısır’daki emlaki (Haslar) gelirlerini tahsis ederek Kahire’de tesis ettiği bu vakıfla Şarkiyye, Mansure ve Garbiyye gibi yerlerden elde edilecek gelirleri Haremeyn halkının ve hacca gidenlerin rahat ve emniyetleri için sarfedilmesini şart koşmuş, yine bu amaç etrafında su yollarının ve kanallarının temizlenmesini istemiştir. Mekke’de kurulan imaretlerde Mısır’dan deşişe adı altında gelen kuru gıdaların Haremeyn’de pişirilerek halka dağıtılması ve Darüşşifa denilen tıp merkezlerinde hacılara sağlık hizmetlerinin verilmesi vakfiye gereği olarak zikredilmiştir. Kabe’nin içindeki bazı düzenlemer yapılması, Kabe’nin yıkılmaya yüz tutmuş iki duvarının tamiratının ele alınması, bu operasyon için İstanbul’da yapılan ve vakfiyede nitak olarak adlandırılan gümüş kaplanmış bakır kuşakların Kabe duvarlarına monte edilmesi sağlanmıştır. Sellerden sonra tehlike arzeden zemzem kuyusunun ağzına bir bilezik hazırlanarak monte edilmiştir. Bütün bu mimari operasyonların başında Hassa mimarlarından Başmimar Hasan Efendi’nin bulunduğunu görüyoruz. Kurulan bu vakıfların üst yönetimi dönemim Mısır Valisi Ahmet Paşa’ya emanet edilmiştir.
Keywords : Sultan I Ahmed, Haremeyn, Arapça Vakfiye, Hac Yolları, Deşişe, Zemzem