İBN HAZM'IN SIFATLAR KONUSUNDA MU‘TEZİLE VE EŞ‘ARÎLERİ TENKİDİ

Authors : Abdullah YEKTA, Mehmet KUBAT

Pages : 72-97

View : 27 | Download : 16

Publication Date : 2020-10-01

Article Type : Research Paper

Abstract :Fıkıhta zahirî bakış açısına sahip olan İbn Hazm, akâid ve kelâmda da aynı usulü devam ettirmiştir. İbn Hazm’ın isim ve sıfatlara dair görüşü, onu diğer bütün itikadî mezhep mensuplarının fikirlerinden farklı kılan bir anlayıştır. Allah'a sıfat nispet etmede gâibi şahide kıyas yöntemini kullanan kelâm mezheplerini bid‘atçı olmakla suçlayan İbn Hazm, kelâmcıların bu görüleriyle teşbîhe düştükleri iddiasıyla onları eleştirir. Bunun için İbn Hazm -ister zatıyla kaim ister zatı üzerine zait, isterse de zatının aynı kabul edilsin fark etmez- Allah'a sıfat nispet etmenin taaddüd-i-kudemâ’ya yol açtığını iddia eder. Genelde bütün kelâm mezheplerini özelde ise Mu‘tezile, Eş‘ariyye ve Cehmiyye’yi eleştiren İbn Hazm, bu mezheplerin istidlal ile Allah'a isim ve sıfatlar nispet ettiklerini, bunun ise Allah'ı mahlukâta benzetmek olduğunu, ayrıca Allah'ı noksan sıfatlardan tenzih etmek için O’nun zatıyla beraber ezelî sıfatları nefyeden Mu‘tezile ve yine Allah'ı noksan sıfatlardan tenzih amacıyla O’na ezelî sıfatlar nispet eden Eş‘arîlerin hatalı olduklarını söyler. Bu çalışmada önce kendi döneminde Eş'arîler ile Mu‘tezile arasında büyük tartışmalara sebep olan ilahî sıfatlar konusunda İbn Hazm’ın bu iki mezhebe yönelik eleştirileri irdelenecek, daha sonra da yeni bir kelâm üretme çabasında olan İbn Hazm'ın gayretlerinin günümüzde yeni bir kelâmın inşası için ne denli ufuk açıcı olduğu konusu ele alınıp incelenecektir
Keywords : İbn Hazm, Sıfatlar, Mutezile, Eş'ariyye, Cehmiyye, Tenkit